ترجمه
ما ، در اين جا برخى از جملههايى از اين وصيتنامه را آورديم تا معلوم شود كه آن حضرت اساس حق را به پا مىداشت و مظاهر عدالت را در كارهاى كوچك و بزرگ و امور ، ريز و درشت ، به عنوان قانون رعايت مىكرد :
« با توجه به تقواى الهى و احساس مسؤوليّت در برابر خداى يكتا ، حركت كن و هيچ مسلمانى را مترسان و بر سرزمين او ، با اكراه مگذر ، و از او بيش از حق خداوند كه در مال وى مىباشد مگير ، پس هر گاه به سرزمين قبيلهاى رسيدى ،
در كنار آب فرود آى ، بدون اين كه وارد خانههايشان شوى ، و بعد با آرامش و ، وقار به سوى آنان برو ، و بر آنان سلام كن و از اظهار تحيت بر آنان كوتاهى مكن ، و سپس به ايشان بگو : اى بندگان خدا ، مرا ولى خدا و خليفه او به سوى شما فرستاده است تا از شما حق خدا را كه در اموالتان مىباشد بگيرم آيا چنين حقى از خدا در مالهاى شما وجود دارد كه به وليّش بپردازيد ؟ پس اگر كسى گفت : نه ، به او مراجعه نكن و اگر پاسخ مثبت داد ، همراهش برو ، بدون اين كه وى را بترسانى و تهديد كنى يا او را به كار مشكلى مكلف كنى و بر او سخت بگيرى پس هر چه از طلا يا نقره به تو داد ، بگير و اگر داراى گوسفند يا شتر باشد ، بىاجازه او داخل آن مشو زيرا بيشتر آنها مال اوست و هنگامى كه داخل شدى مانند شخص مسلط و سختگير رفتار مكن و حيوانى را فرارى مده و مترسان و در ميان آنها صاحبش را ناراحت مكن ، آنها را به دو گروه تقسيم كن و مالكش را مخير كن كه هر كدام را مىخواهد برگزيند ، و در انتخاب كردنش بر او اعتراض مكن سپس قسمت باقيمانده را دو نيمه كن و وى را مخير كن يكى را انتخاب كند باز هم به او در اين گزينش خرده مگير ، و بر همين منوال تقسيم كن تا آن جا كه باقيمانده تنها به اندازه
[ 711 ]
حق خدا باشد و آن را بگير باز هم اگر خواست كه از نو تقسيم كنى بپذير پس آنها را با هم مخلوط كن و مانند گذشته تقسيم كن تا حق خداوند را از مال وى بگيرى ، حيوانهاى پير و دست و پا شكسته و بيمار و معيوب را مگير ، و آنها را به غير از كسى كه به دينش اطمينان دارى و نسبت به مال مسلمانان دلسوز است وامگذار تا آن را به پيشواى مسلمين برساند و در ميانشان تقسيم كند نگهدارى آنها را جز به شخص خيرخواه و مهربان و امين و حافظ كه نه سختگير است و نه اجحافگر ، نه تند مىراند و نه آنها را خسته مىكند واگذار مكن ، و هر چه را جمع آورى كردى بزودى به سوى ما روانه كن تا در مصارفى كه خداوند فرمان داده مصرف كنيم ، آنگاه كه آن را به دست امين خود مىدهى ، به او سفارش كن كه بين شتر و نوزادش جدايى نياندازد و شيرش را تا آخرند و شد كه به بچهاش زيان وارد شود ، و زياد بر آن سوار نشود كه خستهاش كند و در سوارى و دوشيدن ميان آن و شتران ديگر عدالت و برابرى را رعايت كند ، آسايش بيشتر خسته را فراهم كرده ، آن را كه پايش سائيده شده و از رفتن ناتوان شده به آرامش و آهستگى براند آنها را به بركهها و آبگاههايى وارد كند كه شترها بر آنها مىگذرند و از زمين گياهدار به جادههاى بىگياه منحرفشان نكند ، و ساعتهايى آنها را استراحت دهد و چون به آبهاى اندك و علفزار برسد مهلت دهد تا آب بنوشند و علف بخورند تا وقتى كه به ما مىرسند به اذن خدا فربه و سر حال باشند نه خسته و كوفته ، تا آنها را بر طبق كتاب خدا و سنت پيامبرش بخش و قسمت كنيم ، اين برنامه سبب بزرگى پاداش و هدايت رستگارى تو خواهد بود . ان شاء اللَّه . »
