و لهى بما تعدك تغرّك ،
پس از بيان اين كه دنيا نصيحت كننده است ، در اين قسمت پندآموزى آن را مورد تاكيد قرار داده و انسان را بيشتر هشدار مىدهد ، لفظ « وعد » را كه از جمله « تعدك » استفاده مىشود در اين جا استعاره آورده است به آن دليل كه تغيير و دگرگونيهاى دنيا انسان را متوجه مىكند كه بايد منتظر برخى مصائب و بلاها باشد ، چنان كه بطور معمول وعده دادن اين معنى را مىرساند كه آنچه سائل طلب كرده به او خواهد رسيد ، اين كه در اين عبارت ، عوض استفاده از كلمه وعيد كه حاكى از آينده ناپسند است از « وعد » استفاده شده است كه آينده خوشى را مىرساند ، از باب مجاز است كه اسم يكى از دو ضدّ را بر ديگرى اطلاق فرموده است چنان كه در بعضى موارد به بدى ، پاداش مىگويند [ 5 ] ، و نيز ، صدق و وفا را بطور استعاره به دنيا نسبت داده است ، به سبب آن كه آن را تشبيه به شخص راستگو و با وفايى كرده كه حتما به آنچه وعده داده عمل خواهد كرد ، و در جملههاى « اصدق و اوفى » و جملههاى بعد از آن « من ان تلذبك او تغرّك » ، لفّ و نشر مرتب [ 6 ] و تقابل ميان دو نقيض به كار رفته است يعنى نخست در لفظ :
صدق و وفا و سپس نقيض آنها را بطور مرتب ، نه پراكنده ذكر فرموده است زيرا نقيض راستگويى ، دروغ و نقيض وفادارى گول زدن و فريبكارى است .
[ 5 ] ممكن است براى تفأل باشد ، چنان كه مار گزيده را سليم مىگويند ( مترجم ) .
[ 6 ] لف و نشر ، دو قسم است : 1 لف و نشر مرتب چنان كه در متن آمده است ، آن است كه دو لفظ بياورند و پس از آن دو معنى ذكر كنند كه معناى اول مربوط به لفظ اول باشد و معناى دوم به لفظ دوم 2 لف و نشر مشوّش : آن است كه دو لفظ بياورند و بعد از آن دو معنى ذكر كنند به گونهاى كه معناى دوم مربوط به لفظ اول و معناى اوّل به لفظ دوم باشد . شعر : لف و نشر مرتب آن را دان كه دو لفظ آورند و دو معنى لفظ اول به معنى اول ، لفظ ثانى به معنى ثانى لفّ و نشر مشوّش آن را دان كه دو لفظ آورند و دو معنى ، لفظ ثانى به معنى اول ، لفظ اول به معنى ثانى . ( ويراستار )
[ 148 ]
