و اللَّه . . . تا آخر .
در معناى اين جمله چند احتمال وجود دارد :
1 يكى از شارحان چنين مىگويد : حضرت مىخواهد بفرمايد آنقدر در دفاع از عثمان كوشش كردهام كه با توجه به زيادى خلافها و بدعتهاى وى ،
مىترسم از گنهكاران به حساب آيم .
2 احتمال ديگر اين كه به اندازهاى از او دفاع كردم كه ديگر خوف جانى برايم دارد زيرا ايستادن در مقابل اين همه جمعيت كه عليه او قيام كردهاند اين گمان را به وجود مىآورد كه آنان بر من حمله كنند و مرا به قتل برسانند و اين خود گناهى است .
3 احتمال سوم اين كه مىترسم زياده روى در دفاع از وى باعث ايجاد اختلاف و كشمكش شود و به منظور دفاع از خود ، دست به شمشير دراز كنم يا با دست خود ، كسى را بيازارم و گفتههاى ناشايست از من يا ديگران صادر شود كه اين خود گناه است .
[ 548 ]
