فقدموا بعضا . . . ،
يعنى قدرى از متاع دنياى خود را به عنوان صدقه و مانند آن ، پيش از خود بفرستيد تا ثوابش در آخرت براى شما باشد و تمام آن را بعد از مرگ خود براى ديگران مگذاريد زيرا سنگينى آن بر دوش شما خواهد بود ، چنان كه پيامبر اكرم ( ص ) فرموده است :
« اى فرزند آدم ، از امور دنيا تنها سه چيز براى تو سودمند است :
1 آنچه را كه با خوردن از بين ببرى .
2 آنچه را كه بپوشى و كهنه كنى .
3 آنچه را كه صدقه دهى و براى آخرت باقى گذارى [ 1 ] .
[ 1 ] سوره بقره ( 2 ) قسمتى از آيه ( 155 ) يعنى : ما از آن خدا هستيم و به سوى او باز مىگرديم .
[ 9 ]
پيش از اين معلوم شد كه دادن زكات و صدقات و جز اينها ، چگونه باعث پيدايش فضايل اخلاقى و پاداشهاى اخروى در انسان مىشود ، و بر عكس بخلورزى و ثروت اندوزى موجب بدبختى و شقاوت اخروى مىگردد .
علت اين كه امام ( ع ) دستور مىدهد كه قدرى از ثروت دنيا را پيش از خود بفرستيد ، و از گذاشتن تمام آن براى پس از مرگ منع مىكند ، آن است كه بطور كلى محروم كردن وارثان از حق ارث جايز نيست و از طرفى ترك صدقات و ندادن زكات هم حرام است .
اين مطلب به طريق ديگرى نيز روايت شده كه حاصل معناى آن چنين است [ 2 ] .
آنچه كه پيش فرستادهايد ، در واقع به قرض خدا دادهايد ، و اگر هيچ نفرستيد و براى پس از خود اندوخته كنيد بر ضرر شما و مايه زحمت شما خواهد بود ، چنان كه خدا مىفرمايد : « مَنْ ذا الَّذى يُقْرِضُ اللَّه قَرْضاً حَسَناً . . . [ 3 ] » . كلمه قرض اين جا به عنوان استعاره آمده ، و مناسبت آن ، اين است كه معمولا قرض گيرنده از كسى كه صاحب مال است درخواست قرض مىكند و با تشكّر از او ، در موعد مقرّر عوض آن را به صاحب مال بر مىگرداند ، لذا امام ( ع ) انفاق مال در راه خدا را به قرض دادن به خدا تشبيه كرده است زيرا خداوند بارها از مردم خواسته است كه زكات و صدقه بدهند ، و از انفاق كنندگان در راه خود سپاسگزارى فرموده و به آنان كه صدقه مىدهند چند برابر آنچه بخشيدهاند و ارزندهتر از همه آنها كه بهرهاى ندارد بلكه زيان هم دارد ،
پاداش مىدهد و چون نگهدارى ثروت و به جاى گذاشتن آن بعد از مردن ،
چنان است ، ناگزير مايه زحمت و گرفتارى صاحب مال مىشود . و توفيق از خداوند است .
[ 2 ] يكن لكم قرضا و يكن عليكم كلا . . .
[ 3 ] سوره بقره ( 2 ) آيه ( 244 ) يعنى : چه كسى حاضر است به خدا قرض نيكويى بدهد .
[ 10 ]
