ادحض :
خبر براى مبتداى محذوف ( انسان ) است يعنى : آدمى وقتى كه در روز رستاخيز مورد سؤال واقع مىشود كه : چه چيز تو را به خدايت مغرور كرد ، مخاطى است كه پاسخ درستى ندارد بلكه دليلش براى فرار از مسووليت باطلترين دليلها و عذرش بيجاترين عذرهاست .
منظور از اين كه اين شخص در دنيا براى جاهل نگهداشتن نفس خود اصرار و مبالغه داشته ، آن است كه آن را در پيروى خواستههاى خودش آزاد
[ 142 ]
گذاشته و به اصلاح آن نپرداخته ، بلكه وى را به حال خود واگذار كرده كه هر كار بخواهد انجام دهد .
كلمههاى سهگانه : ( حجة ، معذرة ، و جهالة ) تميز و منصوب هستند .