4 و اصطفاهما لجلاله ،
در اين جمله بيان شده است كه چرا خداوند اين
[ 5 ] سوره رعد ( 13 ) آيه ( 8 ) يعنى : اوست داناى غيب و شهود و بزرگ خداى متعال .
[ 408 ]
دو صفت را به خود اختصاص داده و مىفرمايد به دليل تقدس و تنزّه ذات اقدس وى از همانندى مخلوقات و بلندى مرتبه وى شايسته اين ويژگى است پس از اين روست كه كبريايى و عزت را به خويش اختصاص داده است . 5 كسانى را كه در اين امر با وى به رقابت برخيزند و بخواهند خود را به اين دو صفت متصف سازند مورد لعنت قرار داده است چنان كه پيش از اين روايتى از پيامبر نقل شد كه خداوند فرمود : هر كس با من در اين دو امر منازعه كند وى را در آتش دوزخ مىاندازم و معلوم است كه هر كس در جهنم بيفتد ملعون و مطرود از خير و رحمت خداوند است و لغت منازعه كه در اين روايت ذكر شده مجاز و از باب ذكر لازم و اراده ملزوم و نيز متضمن تشبيه مىباشد ، به اين بيان كه سرپيچى كردن و مخالفت متكبران از فرمانهاى خداوند را تشبيه به اين امر كرده است كه گويا آنها در صدد آنند كه صفت مخصوص خدا را به قبضه خود درآورند و چون لازمه اين عمل نزاع و جدال در گفتار مىباشد از اين رو تعبير به منازعه شده است .
6 در مورد همين صفت تكبر ، فرشتگان خود را مورد آزمايش و امتحان قرار داده است ، گر چه اختبار و آزمايش به اين دليل انجام مىشود كه شخص يا شيئى مورد آن ، شناخته شود ولى اين منظور در موردى عملى است كه امتحان كننده مورد امتحان را نشناسد و به اين وسيله بخواهد آن را بشناسد ، پس در مورد خداوند به عنوان استعاره به كار مىرود يعنى خداوند كه بنده خود را بطور كامل مىشناسد و معصيت كار و مطيع را از اوّل مىداند ، ملاك پاداش و كيفر را بر انجام دادن تكاليف مقرر ساخته است كه اگر اطاعت كردند ثواب ، و اگر مخالفت كردند كيفر مىبينند ، و همين وضعيت درباره خداوند را حضرت تشبيه كرده است به اين كه مولايى مىخواهد غلام خود را بيازمايد كه آيا مطيع است يا گستاخ و به اين دليل عنوان آزمايش را بطور مجاز درباره خداوند به كار برده است .
[ 409 ]
