لا يتأثّم ،
اشاره به اين معنا دارد كه : چون شخص منافق به عنوان يك فرد
[ 41 ]
گنهكار كه در آخرت به كيفر و عذاب دچار خواهد شد شهرت ندارد ، بنابراين كسى از او ، ترس و بيمى نداشته از او دورى نمىكند ، و علّت آن كه جامعه گفتههاى او را مىپذيرند آن است كه تظاهر به اسلام و مصاحبت پيامبر كرده و ادّعا مىكند كه خود سخنان آن حضرت را شنيده ، در حالى كه مردم از نفاق باطنى او بىخبرند ، آنجا كه خداوند متعال در رابطه با كيفر منافقان مىفرمايد :
« إنَّ المُنافِقينَ فىِ الدَّرْكِ الأسْفَل مِن اَلنّارِ . [ 3 ] » ، و نيز هنگاميكه به توصيف حال آنها پرداخته و بيان مىكند : « إذا جاءَكَ الْمُنافِقُونَ قالُوا نَشْهَدُ إنَّكَ لَرَسُوْلُ اللَّه [ 4 ] . » ، اين آيه دليل بر آن است كه منافقان كاذب و دروغگو هستند ، زيرا به زبان شهادت به حقانيت پيامبر مىدهند در صورتى كه عقيده آنان بر خلاف اين است و چنين مردمى از دروغ بستن بر پيامبر باكى ندارند . أئمّة الضّلال ، منظور از اين كلمه خلفاى بنى اميه است ، و آنان كه مردم را به آتش دوزخ فرا مىخواندند ، كسانى بودند كه مردم را به پيروى از بنى اميّه در امورى كه بر خلاف دين و اسلام بود مىخواندند و اين متابعت و پيروى كردن موجب رفتن به جهنّم و دخول در آتش دوزخ بود .
