و لا تطيعوا الأدعياء ،
بعضى در معناى كلمه ادعياء مىگويند منظور از آن
[ 35 ] من تعزّى بعزاء الجاهليه فاعضّوه بهن ابيه و لا تكنوا ( پيامبر اكرم ( ص ) ) .
[ 448 ]
كسانى است كه از نظر ظاهر مسلمان ولى در حقيقت مسلمان نيستند بلكه منافقند ، احتمال ديگر آن كه معناى حقيقى آن اراده شود ، يعنى اشخاصى كه اصل و ريشه درستى ندارند و به منظور رفع اين كمبود به اشخاص بىدين غير پدرهاى واقعى خود نسبت داده مىشوند و گاهى اين گونه اشخاص ناشايست در قبيلهاى كه به آن نسبت داده مىشوند موقعيّت و رياست به دست مىآوردند ، و حضرت مىفرمايد كه از اين قبيل افراد پيروى و اطاعت نكنيد و سپس در مورد مراوده با آنها خصوصياتى را يادآور مىشود و مىفرمايد : الّذين شربتم بصفوكم كدرهم ، اگر از آنان پيروى كنيد نوشيدنيهاى صاف و گواراى خود را به دليل آميختن با آشاميدنيهاى ناخالص آنان ، در كام خود تلخ و ناگوار خواهيد ساخت و در اين عبارت چند استعاره به كار رفته است كه يكى كلمه صفو يعنى آشاميدنى خالص مىباشد كه استعاره از عقيده و ايمان پاك و يا زندگى با صفا و صميميت آنهاست و لفظ كدر ، استعاره از نفاق و ساير صفتهاى ناپسند نفسانى است كه سبب ناخالصى ايمان مىشود مانند خوى زشت حسد و جز آن كه عقيده و ايمان انسان را سست مىكند و باعث ايجاد فساد و فتنه مىشود و در نتيجه آن دنياى وى نيز تلخ و پر آشوب مىشود . واژه شرب كه به معناى آشاميدن است ترشيح براى استعاره ياد شده مىباشد ، و معناى عبارت اين است كه وقتى از آنان پيروى كرديد ، كفر و نفاق آنها را به ايمان خود در آميخته و آن را آشاميدهايد چنان كه آب خالص را با شراب حرام مخلوط كنند و بياشامند . حرف با ( در بصفوكم ) به معناى مصاحبت مىباشد .
اين كه امام ( ع ) در اين عبارتها ، آنچه را كه از ناحيه مخاطبها است مقدم داشته و مقرون به حرف جر ذكر كرده و آنچه را كه متعلق به ادعياء و بىدينان است در آخر و به طريق مفعول صريح آورده است به اين علت است كه از نخست آنان را متوجه مىكند ، كه اين شما هستيد كه با قصد و عمد شراب آنها را
[ 449 ]
با آب پاك خود آشاميديد و بيمارى آنان را با تندرستى خويش آميختيد و باطل ايشان را در حقّ خودتان وارد ساختيد و گرنه آنها چنين قدرت و جرأتى نداشتند و مقصود از مرض و بيمارى صفت نفاق و تكبر و بقيه رذايل اخلاقى و منظور از صحت و تندرستى ، سلامت روح مردم مسلمان است كه به سبب ايمان از آلودگى به مرضهاى تباهىآور اخلاقى مصون و بر كنار مىباشند و آنها را توبيخ و سرزنش كرده است كه ايمانشان را با بىايمانى و كبر و نفاق مخلوط كردهاند ،
و همچنين است عبارت بعدى :
