و انّما تحدّ الادوات انفسها ،

منظور از واژه ادوات وسايل و ابزارهاى حسّى و نيروهاى بدنى مى‏باشد و در جاى خود ثابت شده است كه قواى جسمانى ، تنها جسم و جسمانيات را حسّ مى‏كنند ، بنابراين معناى عبارت فوق آن است كه اجسام و نيروهاى مادى بدن ، امورى را درك مى‏كنند كه مانند خودشان جسم و ماده بوده و در نوع يا جنس با هم يكى باشند و مى‏توانيم در اين عبارت فكر را هم داخل سازيم زيرا چنان كه در قبل بيان شد آن نيز موقعى كه به معقولات توجه كند به امورى احاطه پيدا مى‏كند كه جداى از وهم و خيال نيستند يعنى براى معلومات خود صورتها و سايه‏ها ترسيم مى‏كند پس فكر و انديشه آدمى هم به

[ 5 ] قضيه معدوله در منطق آن است كه حرف نفى با محمول يا موضوع يا هر دو تركيب يافته و مجموعا به معناى مثبت به كار روند مثل : سنگ لا انسان است و چون حرف لا معناى نفى خود را از دست داده قضيه را معدوله مى‏گويند . ( مترجم )

[ 282 ]

اين اعتبار داخل در ادوات خواهد بود . با توضيحى كه بيان كرديم عبارت و تسير الآلات الى نظائرها نيز به همين معنا مى‏باشد .