اخراجا للتكبر . . . لعفوه ،

اين جمله اشاره است به آن كه اين امور علل معدّه فضل و عفو خداوند است و از عنايتهاى الهى است كه به منظور آماده شدن نفوس براى بيرون راندن صفت ناپسند كبر و خودخواهى از خود و جايگزين ساختن ضد آن كه تواضع و فروتنى است مقرر شده است و چون اين امور مذكور سبب داخل شدن انسان در رضوان خداوند و ثواب او مى‏باشد . بطور استعاره آنها را ، درهاى گشوده ناميده است ، و تعبير به ذلل به اين خاطر است كه اين دخول به سهولت و آسانى انجام مى‏شود .

پس از بيان فايده و علل اين امور ، امام ( ع ) مردم را متوجه به خدا كرده ، و از سرانجام بد ظلم و ستم ، آنان را بر حذر مى‏دارد . خلاصه چون خداوند به

[ 481 ]

ستمگران و متكبران وعده عذاب و سرانجام بد داده است به اين دليل امام ( ع ) ظلم در اين سرا و عاقبت سوء اخروى آن را سبب ترس از كيفر الهى دانسته است .