شرح
امام ( ع ) در دعاى خود با عبارتهايى كه شامل برخى صفتهاى اضافى و حقيقى خداوند است به پيشگاه او رفته و عرض حاجت كرده است كه شرح آن از اين قرار است :
1 خدا نسبت به اولياى خود مأنوسترين مونسهاست و چنان كه قبلا معلوم شد ، اولياى خدا با محبت صادقانه به راه او مىروند و از هر چه به جز او رو گردانند ، و انيس انسان ، كسى است كه وحشت و تنهايى را از او مىزدايد و در بىكسى و غربت ، مايه تسكين دل و آرامش خاطر وى مىشود ، و اولياى خدا هم در دنيا غريب ، و بر كنار از مردم و براى مسير در راه خدا تنهايند ، روى خود را به جانب كعبه واجب الوجود كرده و از مشاهده انوار كبريايى او احساس بهجت و نشاط مىكنند ، و به اين دليل انس خدا با آنان كاملترين و بالاترين انسهاست كه هر كس به غير خدا دل به بندد و علاقهمند شود ، سرانجام روزى محبت ميان آنها به دشمنى و نفرت تبديل مىشود و حتى محكمترين علاقههاى دنيا كه مصداق كامل آن محبت ميان پدر و مادر و اولاد است دستخوش اين نقيصه مىباشد ، پس اولياى خدا كه از همه چيز خدا قطع رابطه كردهاند ، در حقيقت يار و مونسى جز او برايشان نيست .
2 خداوند براى اصلاح كار كسانى كه به وى توكل كرده و امور خود را به او واگذار كردهاند ، از همه دوستان حاضرتر است ، چون او بىنياز مطلق و
[ 174 ]
بخشندهاى است كه هيچ گونه منع و بخلى در ذات او متصور نيست و او به نيازمندى و استحقاق و آمادگى اهل توكل آگاهى كامل دارد و به اين سبب هنگامى كه توكل كنندگان به دليل توكل درست ، شايستگى پذيرش رحمت حق تعالى را يافتند ، به اندازه استعداد و ظرفيتشان ، از كمالات نفسانى و بدنى بدون درنگ و ترديد و دور از نقص و نياز به درخواست برايشان افاضه مىشود ، بنابراين خداوند متعال از نظر رسيدگى به كارهاى اولياى خود و اصلاح امور آنها از همه مصلحان استوارتر و سريعتر است .
3 خداوند به اسرار و رازهاى پنهانى مردم آگاه است ، به دليل اين كه در همه جا و همه شرايط براى اصلاح امور اولياى خود حضور دارد ، و به منظور بيان كمال علم حق تعالى و دورى از نقصان و كمبودى آن چنين مىگويد :
خدايا تو نسبت به باطن اشخاص آگاهى و از مقدار عقلها و از تفاوت ظرفيتها و استعدادها خبر دارى آنگاه با اين سخن اسرار باطنى آنان براى تو آشكار و مكشوف است ، بر آنچه سابقا بدان اشاره رفت تاكيد فرموده است كه علم خداوند متعال بر باطن آنها احاطه دارد ، زيرا كه آنان ، به كمال بندگى و خضوع در برابر حق و اين كه هيچ چيز آنها بر خدا پوشيده نيست اقرار دارند .
