و لو اراد اللَّه . . . ضعف البلاء ،
اين جمله صغراى قياس پنهان استثنايى است كه استثناى آن حذف شده و نتيجه قياس ديگرى است كه از دو متصله تشكيل يافته كه صغرايش اين است : اگر خدا اراده مىكرد كه خانه
[ 479 ]
محترم خود را در محلهاى ياد شده خوش و شادىآور قرار دهد اين كار را مىكرد و كبراى آن اين است : اگر اين كار را انجام مىداد به دليل كمى ابتلا و آزمايش اجر و مزد كم مىشد ، و تقدير استثناى قياس اين مىشود : اما اين امر بر خداوند روا نيست زيرا او مىخواهد كه رحمت و ثوابش بر همه افزايش يابد و هر كس به كمال نفسانى خود برسد ، و اين امر تحقق نمىيابد مگر با كامل شدن استعداد به سبب تحمل شدايد و سختيها ، پس به اين دليل خداوند اراده نكرد كه خانه خود را در اين مكانها قرار دهد تا مستلزم ضعف امتحان و آزمايش شود .
