شرح

امام ( ع ) از گفتن چيزى كه انسان نمى‏داند نهى فرموده است ، براى اين كه آن دروغ است و يا احتمال دروغ در آن مى‏رود ، و چون چنين سخنى از روى نادانى است پس دورى كردن از آن واجب است ، و امّا اين كه از گفتن تمام دانستنيها نهى فرموده است براى اينست كه ممكن است براى خود گوينده و يا براى ديگران زيانى داشته باشد ، مثل فاش كردن رازى كه باعث اذيّت وى و يا اذيّت كسى شود كه راز را به او گفته است ، و از اين كار با عبارت : فانّ اللّه . . . كه صغراى قياس مضمرى است ، بر حذر داشته است .

امورى كه خداوند بر هر عضوى از اعضاى بدن واجب گردانيده عبارت است ، به طور مثال براى زبان گفتن هر چيزى را به جاى خود ، و همچنين براى چشم ، نگريستن بجا و امثال اينها براى ديگر جوارح . و كبراى مقدّر چنين است :

و هر چه را كه خداوند بر اعضاى انسان واجب گردانيده واجباتى است كه روز قيامت بدان وسيله براى ترك و يا عمل به آنها با وى احتجاج مى‏كند ، پس لازم

[ 734 ]

است كه آدمى آنها را رعايت كند .