شرح
امام ( ع ) عبادت عبادت كنندگان را بر حسب هدفهايى كه دارند به سه دسته تقسيم كرده است : عبادت از روى ميل ، و عبادت از روى ترس ، و عبادت براى سپاسگزارى امّا نوع اوّل را عبادت بازرگانان قرار داده است از آنرو كه هدف آنان از عبادت اجر و پاداش آخرت است و در پى اجر و مزدند ، پس در حقيقت آنها مانند بازرگانانى هستند كه براى رسيدن به سود ، كسب مىكنند .
نوع دوم را عبادت بردگان در دنيا دانسته است ، زيرا خدمت بردگان به اربابان خود بيشتر به خاطر ترس است .
[ 613 ]
و نوع سوم : عبادت سپاسگزاران است ، كه اينان خدا را نه به خاطر مزدخواهى عبادت مىكنند و نه به جهت ترس ، بلكه آنان كسانى هستند كه خدا را شايسته عبادت مىدانند ، و اين است عبادت عارفان . امام ( ع ) به اين مطلب در جاى ديگرى نيز اشاره كرده مىگويد :
« الهى تو را از ترس عذابت ، و به اميد اجر و پاداشت عبادت نمىكنم ،
بلكه تو را شايسته عبادت يافتهام ، پس عبادتت مىكنم . »
