شرح اشتدّوا بين يديه ،

يعنى پيشاپيش او دويدند ، و بدبختى اخروى در همين است ، زيرا اين عمل تعظيم غير خداست .

حاصل سخن ، برحذر داشتن مردم از عملى است كه انجام دادند ، به وسيله قياس مضمرى كه صغراى آن عبارت : و اللّه . . . آخرتكم است . و به كبراى قياس با اين جمله اشاره فرموده است : و ما أخسر المشقّة و رائها العقاب ، كه در حقيقت چنين است و هر چه براى انسان رنجى داشته باشد كه به دنبال آن كيفرى باشد ، بدترين نوع خسارت است . و از طرفى به وسيله پيآمد آسايش و راحتى در دنيا به همراه ايمنى از آتش دوزخ آنان را به ترك اين عمل وادار نموده است ، گويا فرموده است : سزاوار است كه آنان اين زحمت را قبول نكنند ، زيرا ترك اين عمل باعث آسايش و راحتى به همراه ايمنى از آتش است ، و هر آنچه اين چنين باشد ،

بالاترين سودها خواهد بود . و البته اين عمل باعث بدبختى آنها

[ 443 ]

در آخرت است ، چون تعظيم غير خداست به نحوى كه جز براى خدا سزاوار نيست .