عبارت : و لا يضعف . . .

يعنى هرگاه كسى را ببينند كه داراى تقواست و در رفتارش با مردم منصف است ، ناتوان و عاجز شمارند . و احتمال مى‏رود كه مقصود امام ( ع ) از عبارت يضعف يعنى كم عقل شمارند ، به خاطر اين كه او ستم نمى‏كند ، گويا حقى را كه بايد مى‏گرفت ، نگرفته است ، و صدقه‏اى را كه دادن آن به خاطر كسب ثواب شايسته و سزاوار است ، هم چون بازپرداخت وام در سنگينى و ناگوارى ، تاوان دادن و غرامت ، مى‏شمارند ، و هم چنين صله رحم با خويشاوندان را منّت ، حساب كنند در صورتى كه منّت باعث از بين بردن فضيلت صدقه است به دليل آيه شريفه : يا ايُّهَا الَّذينَ امَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الاذى‏ [ 36 ] و در آن زمان بندگى و عبادت خدا وسيله‏اى براى برترى جويى نسبت به ديگر مردمان مى‏شود و بدان وسيله ، مانند كسى كه بر مردم منّتى دارد

[ 36 ] سوره بقره ( 2 ) آيه ( 264 ) يعنى : اى اهل ايمان صدقات خود را به سبب منّت گذارى و آزار رساندن تباه نسازيد .

[ 495 ]

خود را از ديگران بالاتر مى‏گيرد .

آنگاه امام ( ع ) از جمله نشانه‏هاى آن زمان ، اين چيزها را مى‏داند : كه سلطان و پادشاه با مشورت كنيزان و به فرماندهى گماردن كودكان و تدبير و انديشه خواجه سراها ، مملكت را اداره كنند .

[ مرحوم ابن ميثم شارح نهج البلاغه مى‏فرمايد : ] اين علامتها در زمان ما و مدّتى پيش از عصر ما ظاهر گشته است