شرح

چون انكار و ردّ عمل ناپسند بر هر مكلّفى در حدّ توانائى‏اش واجب است ، و مرتبه نازل توانايى انكار قلبى است كه براى هر كسى ميسّر است و بالاترين و آخرين مرتبه آن انكار با دست و زور بازو است ، و حدّ وسطش انكار به زبان است درجات استحقاق پاداش انكار نيز مترتّب بر درجات آن خواهد بود .

امّا اين كه امام ( ع ) تنها ، شخصى را كه به دل انكار كند به رهايى و نجات

[ 725 ]

از عذاب خدا اختصاص داده است ، براى اينست كه وى مرتكب گناهى نشده و امّا اين كه از پاداش معيّنى براى او ياد نكرده ، با اين كه هر واجبى پاداشى دارد ، از آن روست كه هدف از انكار امر منكر ، برطرف ساختن آن است در صورتى كه در انكار قلبى هيچ اثر روشنى براى از بين بردن منكر نيست ، گويا كارى كه باعث اجر باشد نكرده است . و اين كه فرمود : تا كلمه خدا برتر گردد ، زيرا اگر هدف انكار كننده ، آن نباشد بلكه هدفش ريا و يا دنيا باشد ، به راه هدايت نرفته است .

كلمه : التّنوير ، را استعاره براى روشن شدن حق از باطل در دل شخص آورده است .