شرح

شرح اين نامه ، جز اندكى از عباراتش قبلا گذشت .

از جمله مطالب اين نامه ، آن است كه امام ( ع ) ، ابن عبّاس را بر فضيلت پاكدامنى و بردبارى ، بدين وسيله توجّه داده است كه مبادا لذّتى از لذايذ دنيايى و يا انتقام‏گيرى را كه دو طرف افراط و يا تفريط است ، آن دو فضيلتى بداند كه

[ 361 ]

بالاترين فضيلتى است كه عايد وى مى‏گردد . سپس او را متوجّه بر چيزى كرده است كه شايستگى آن را دارد تا برترين عمل دنيايى وى باشد ، يعنى فرونشاندن باطل و بر پا داشتن حقّ ، فرونشاندن باطل ، توجّه بر جهت استعمال قواى شهوت و غضب دارد ، يعنى اين كه هدف از كاربرد آنها دفع ضرر و به اندازه حاجت باشد .

و ديگر آن كه امام ( ع ) در روايت اوّل ، ابن عباس را امر كرده است بر اين كه شادمانى‏اش بر چيزى باشد كه از آخرت نصيب او مى‏گردد ، امّا در اينجا امر فرموده است تا سرور او به توشه تقوايى باشد كه براى خود از پيش فرستاده ، به عنوان مقدّمه‏اى براى آخرت ، و در روايت اول به ابن عباس دستور مى‏دهد كه افسوسش براى از دست دادن چيزى از امور اخروى باشد ، امّا در اين جا مى‏فرمايد : تأسفش براى چيزى باشد كه بعد از خود از اعمالى كه انجام داده است به جا مى‏گذارد . توفيق از جانب خداست .

[ 362 ]