اوّل : عبارت : فسرّحت . . . مانجا

شرح حال دشمن است ، كه بر يكى از كارگزارانش هجوم كرده بود و امام ( ع ) سپاهى از مسلمانان را به جانب او گسيل داشت ، دشمن پس از اطّلاع از روآوردن سپاه به طرف او فرار كرد ، امّا پس از اين كه سپاه امام ( ع ) رسيد ، اندكى به نبرد پرداختند ، آنگاه با دشوارى و مشقّت زيادى توانستند نجات پيدا كنند و دور شوند . الفاظ اين عبارت فصيحترين عبارتهاى اين نامه است . كلمات : هاربا ، نادما ، حريضا ، حال مى‏باشند .

عبارت : كلا و لا ، تشبيهى است به شيى‏ء اندك ناپايدار ، توضيح آن كه :

لا و لا دو كلمه كوتاهى هستند كه زود قطع مى‏شوند و كمتر در گفتگوى بين دو نفر شنيده مى‏شوند : بنابر اين نبرد دشمن را با سپاهى كه امام ( ع ) فرستاده بود ، به آن دو كلمه تشبيه كرده است ، مانند شعر ابن هانى مغربى كه مى‏گويد : او در چشم از يك لحظه هم زودتر و در گوش از : لا و لا ، كوتاهتر است .

موقف ، مصدر ميمى است ، يعنى آن نبرد ، نبرد يك ساعته‏اى بيش نبود .

بعضى عبارت را : لا و ذا نقل كرده‏اند .

لأيا : مصدر ( مفعول مطلق ) و عامل آن محذوف ، و ماء مصدرى در محل فاعل است تقدير جمله چنين است : فلأيى لأيانجاؤه ، يعنى دشوار و كند بود .

عبارت : بلأى : دشواريى مقرون به دشوارى .

[ 126 ]