شرح

امام ( ع ) از امورى كه خداوند بدان وسيله بندگانش را مى‏آزمايد ، چهار مورد را بيان كرده است :

1 نيكى و احسان با انواع نعمتها نسبت به بنده‏اش .

2 پوشاندن نافرمانى و گناه او .

3 خوشگويى و مدح و ستايش مردم نسبت به او .

4 به تأخير انداختن مدّت و مهلت و فرصت دادن به او .

و چون نتيجه آزمون به وسيله اين امورى كه در حقيقت همه آنها نعمتند ، يا شكر و سپاس است و يا كفران و ناسپاسى است ، چنان كه خداى متعال فرموده است : لِيَبْلُوَنى أ اَشْكُرُ اَمْ اَكْفُرُ [ 41 ] و سپاسگزارى همان نتيجه خوب و مطلوب با

[ 41 ] سوره نمل ( 27 ) آيه ( 40 ) يعنى : تا مرا بيازمايد كه نعمتش را سپاس مى‏گويم يا ناسپاسى مى‏كنم .

[ 514 ]

لذّات است كه خداوند به شخص متنعّم كه از طريق سپاسگزارى اولّين نعمت مورد آزمايش قرار گرفته است ، هشدار مى‏دهد كه چه بسا او به وسيله همين نعمت اندك اندك به عذاب كشيده شود ، بنابر اين شايسته است كه از آن غفلت نورزد ، و همچنين خداوند آن شخص را كه به سبب نعمت دوم مورد آزمايش قرار گرفته ، توجه داده است كه بسيارى از اوقات اين نعمت ، باعث غرور و خودخواهى او نسبت به خدا شده ، و شخص از پيشامد ناگوار خود را در امان مى‏بيند و در نتيجه گرفتار معاصى مى‏گردد . و در مورد سوّم توجه داده است بر اينكه آن نعمت گاهى باعث شرّ و فساد نسبت به او است و هم‏چنين باعث منصرف ساختن وى از شكر خدا و مبتلا شدن او به خودبينى ، و در مورد چهارم توجه داده است بر اين كه اين نعمت بالاترين نعمتى است كه وى را با آن آزمايش مى‏كنند .