شرح

مقصود امام ( ع ) از قحم نابوديهاست زيرا دشمنى و نزاع بيشتر اوقات افراد را دچار رنج و نابودى مى‏سازد ، و جمله قحمة الاعراب يعنى سختى و رنج روستائيان عرب ، از اين قبيل است مراد اين است كه خشكسالى آنان را فراگيرد به حدّى كه دارائيهايشان را از بين ببرد ، و از چهارپايان جز استخوانى باقى نگذارد ، كه معنى نابودى دارايى ايشان همين است . و بعضى به صورت ديگرى گفته‏اند : « كه خشكسالى آنان را وادار به رفتن به شهرهاى آباد مى‏كند ، يعنى خشگى بيابان آنها را وادار به آمدن به شهر مى‏سازد . » اين سخنى است كه سيد رضى خدايش بيامرزد گفته است .

مى‏گويند كه آن حضرت برادر خود را در نزاعى وكالت داد ، و فرمود : البتّه در نزاع رنج و نابودى وجود دارد ، و براستى كه شيطان باعث به وجود آمدن نزاع و خصومت است .

توضيح آن كه در دشمنى احتمال طغيان آشوب خشمگينانه ، و بيرون رفتن از حدّ اعتدال به طرف صفت ناپسند افراط است كه خود جاى هلاكت و نابودى است .