شرح
معناى عبارات روشن است ، امام ( ع ) [ مردم را ] به تقواى الهى و ترس از او واداشته است از آنرو كه او گفته بنده را مىشنود و به باطنش آگاه است دو مفعول به دليل معلوم بودنشان حذف شده است يعنى : سمع قولكم ، و علم ضميركم . و هم چنين امام ( ع ) آدمى را در پيشى گرفتن بر مرگ و سبقت بر آن با اعمال شايسته ، براى حفظ نفوس از عذاب آتش و ترس مرگ ، وادار فرموده و او را برحذر داشته است از اين كه در پيشى گرفتن بر مرگ شتاب كند به دليل اين كه كسى از آن رهايى ندارد و براى رسيدن مرگ بر آدمى ، كلمه « ذكر » در مقابل « نسيان » را استعاره آورده است ، به خاطر شباهت داشتن مرگ به قاصدى كه با علم به آمدنش نزد وى مىآيد .
[ 588 ]