و عبارت : فبينى . . . احتمل

در حقيقت جواب به شبهه مذكور است ، يعنى داورى را از مردم مدينه به كسى وامى‏گذاريم كه هم از كمك به من و هم يارى شما دورى گرفته است ، تا بعد هر يك از ما را به مقدارى كه گناه و ستم مرتكب شده‏ايم ، به سرزنش و مجازات محكوم كند .

آنگاه ، پس از اين كه امام ( ع ) حجّت را بر آنها تمام كرد ، به ايشان دستور داد تا از نظريه نادرست و فاسد خود درباره اختيار [ نداشتن ] در بيعت با امام ،

برگردند ، و آنها را به برگشت از رأى فاسدشان با اين عبارت تشويق كرد :

فانّ الان . . . كه به منزله صغراى قياس مضمرى است كه كبراى مقدّر آن چنين است : ننگ و عار در دنيا ساده‏تر است از جمع بين ننگ و عار و عذاب و آتش دوزخ در آخرت . و مقصود امام ( ع ) از ننگ و عار ننگ بهانه جويى است . و كلمه الآن ظرف منصوب به وسيله كلمه اعظم است كه اسم انّ مى‏باشد . و ممكن است اسم انّ باشد و اعظم مبتدا و « العار » خبر آن ، و جمله خبر انّ باشد ،

و ضمير عايد به اسم ان محذوف است كه تقدير آن چنين مى‏شود : فانّ الآن اعظم امر كما فيه العار . يعنى زيرا اكنون با وجود ننگ و عار قضيه مهمتر است .

[ 315 ]