فرموده است : فإنّ النّاس اجتمعوا . . . تا طويل .
اين گفتار گوياى اين است كه علّت كمى عدّه اهل هدايت و سالكان راه حقّ اين است كه مردم دور جيفه دنيا را گرفته و در گرد آن اجتماع كردهاند ، واژه مائدة ( سفره ) را براى دنيا استعاره فرموده ، زيرا همان گونه كه سفره محلّ گرد آمدن طعامهاى رنگارنگ است دنيا نيز محلّ اجتماع لذّتهاى گوناگون است ، ذكر
[ 1 ] سوره شعرا ، ( 26 ) آيه ( 157 ) يعنى : پس ناقه را پى كردند و صبحگاه از كار خود پشيمان شدند .
[ 857 ]
كوتاهى مدّت سيرى و بهرهبردارى از اين سفره كنايه از كوتاهى مدّت عمر آدمى در اين دنياست ، و دراز بودن زمان گرسنگى اشاره به عذابها و شكنجههاى طولانى است كه بر اثر فرو رفتن در خوشيها و لذّتهاى دنيا در آخرت دامنگير انسان مىگردد ، واژه جوع براى نياز طولانى انسان پس از مرگ به طعامهاى حقيقى روحانى كه عبارت از كمالات نفسانى است استعاره شده همان كمالاتى كه انسان در دنيا بر اثر غفلت آنها را از دست داده است ، بدين جهت است كه واژه مذكور به مائده كه استعاره براى دنياست نسبت داده شده است ، شايد هم اين كلمه براى اندوه و افسوسى كه پس از مرگ بر اثر جدايى از لذّتهاى دنيوى و اين كه ديگر به آنها دست نخواهند يافت و محروميّت او از آنها طولانى خواهد بود استعاره شده باشد ، و در اين عبارت صنعت مقابله رعايت گرديده ، زيرا گرسنگى در برابر سيرى ، و درازى در مقابل كوتاهى قرار داده شده است .
