شرح
چون انسانى كه به ديگران نيكى و احسان مىكند ، خواه درباره كسى كه استحقاق آن را دارد و خواه درباره نامستحقّ ، در هر دو صورت مورد ستايش و تمجيد مردم است ، و احسان كننده را به سبب بذل و بخششى كه دارد مىستايند ، لذا آنچه عمل كسى را كه به غير مستحقّ بذل و بخشش مىكند ، از عمل آن كس كه احسان خود را درباره مستحقّ انجام مىدهد جدا و مشخّص مىسازد اين است كه دسته نخست تنها مورد ستايش لئام خلق قرار مىگيرند ، يعنى فرومايگان و نادانان و تبهكارانى كه مبادى دينى و اصول روابط اجتماعى را زير پا نهادهاند ، زيرا اين گونه مردم اين شناخت را ندارند كه به مقتضاى عقل رفتار و هر كار را در جاى خود و به هنگام خود انجام دهند ، و اصل عدالت را كه نظام امور دنيا و بقاى نوع انسان بسته به آن است مراعات كنند ، از اين رو دسته مذكور با همه اسراف و تبذير از نظر خردمندان و ارباب بينش بخيل به شمار مىآيند ، زيرا در برابر اوامر خداوند بخل مىورزند ، امّا دسته دوم مورد ستايش همه مردمند ، هم در دنيا بحقّ ستوده و پسنديدهاند و هم در آخرت از ثوابهاى جزيل بهرهمند مىباشند ، لذا گفتار امام ( ع ) در عبارت : فليس لواضع المعروف تا جمله و هو عن ذات اللّه بخيل اشاره به گروه نخست دارد .
