فرموده است : و عن قليل تلتفّ القرون بالقرون . . . تا آخر .
يعنى : بزودى نسلها و امّتها به يكديگر ملحق مىشوند ، و مراد از التفاف برخى به برخى ديگر اجتماع آنها در اندرون زمين است ، و واژههاى حصد ( درو كردن ) و حطم ( پايمال كردن ) را براى حالت مردم استعاره فرموده است چون حالت
[ 20 ]
آنها با زرع و كشت مناسبت دارد به اين معنا كه زراعت هنگامى كه سر پاست درو ، و پس از آن كوبيده مىشود ، در اين جا حصد كنايه از مرگ و كشتار مردم است و حطم نابودى و متلاشى شدن اعضاى آنها در خاك است .
بايد دانست كه در الفاظ خطبه دلالت روشنى بر اين كه مراد از ضلّيل معاويه است وجود ندارد ، بلكه احتمال دارد منظور شخص ديگرى باشد كه پس از اين در شام ظاهر شود ، چنان كه گفته شده منظور از آن سفيانى دجّال است اگر چه ظنّ غالب احتمال نخست است ، و توفيق از خداست .
[ 21 ]
