فرموده است : لم يذرء الخلق باحتيال . . . تا لكلال .
اين گفتار در تنزيه حقّ تعالى است كه آثار خود را با به كار گرفتن وسايل و اسباب و چاره انديشى و غور و بررسى پديد نياورده و هيچ گاه به سبب خستگى و
[ 789 ]
درماندگى از غير خود يارى و مدد نجسته است ، زيرا استعانت از غير ، نشانه محدود بودن توانايى و مستلزم جسميّت است .
امام ( ع ) پس از آن كه خداوند را از آنچه سزاوار او نيست تنزيه ، و به آنچه شايسته اوست توصيف مىكند به تقوا و پرهيزگارى سفارش مىكند و به بيان فضيلتها و آثار نيكوى آن مىپردازد ، واژه زمام را براى تقوا استعاره فرموده است .
زيرا پرهيزگارى مانند زمامى كه بر ناقه است انسان را به راه حقّ مىكشاند و او را از گرايش به سوى باطل باز مىدارد ، و مراد از اين كه تقوا قوام است اين است كه بنده را سالك راه خدا مىگرداند و او را در اين راه مقيم و پايبند مىسازد ، و در اين جا قوام كه مصدر است جانشين مقيم كه اسم فاعل است شده است .