فرموده است : أما إنّه ليس بين الباطل و الحقّ إلاّ أربع أصابع ،

[ 1 ] سوره حجرات ( 49 ) آيه ( 6 ) يعنى : اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد اگر شخص فاسقى خبرى براى شما بياورد درباره آن تحقيق كنيد مبادا به گروهى از روى نادانى آسيب برسانيد كه پس از آن دچار پشيمانى شويد .

[ 333 ]

عمل شخص غيبت كننده و پيامد كردار او مفسّر اين گفتار است ، همچنان كه عبارت : باطل اين است كه بگويى شنيدم ، و حقّ اين است كه بگويى ديدم ،

چگونگى عمل را روشن مى‏كند ، و در اين جا دو نكته وجود دارد :

اوّل اين كه بيان آن حضرت كه فرموده باطل اين است كه بگويى شنيدم ،

مستلزم كليّت و تعميم آن نيست تا هر چه را مى‏شنود باطل باشد زيرا در اين صورت باطل و مسموع در يك رديف قرار مى‏گيرد و هر دو را بايد ترك كرد .

دوّم اين كه مراد اين نيست كه همين گفتار گوينده كه بگويد ديدم حقّ است بلكه حقّ آن چيزى است كه مشاهده كرده است ، همچنان كه گفتن جمله سمعت ( شنيدم ) باطل نيست ، بلكه آنچه شنيده است باطل است ، و در واقع جمله‏هاى رأيت و سمعت خبر دادن از چيزى است كه ديده و شنيده شده است ، و مجازا به جاى مخبر عنه يا مرئىّ ( ديده شده ) و مسموع ( شنيده شده ) نشسته‏اند . و توفيق از خداوند است .

[ 334 ]