شرح

اين خطبه درباره نهى از شتاب در تصديق كسى است كه ديگرى را كه

[ 332 ]

ظاهرش محفوظ و به صلاح و ديندارى مشهور است به عيب و نقصان در دين متّهم كند ، و اين عبارت دلالت دارد كه علاوه بر جايز نبودن غيبت ، شنيدن آن نيز منع شده است ، و آيه شريفه « يَا أيُّهَا الّذِيْنَ امَنُوا إنْ جَائكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَاءٍ فَتَبَيَّنُوا أنْ تُصِيْبُوا قَوْماً بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِيْنَ [ 1 ] » اشاره به همين مطلب دارد ، سپس با ايراد تمثيل امكان خطاى كسانى را كه به بدگويى و غيبت مردم مبادرت مى‏ورزند يادآورى و فرموده است : تيرانداز گاهى تيرش به خطا مى‏رود ، جهت مطابقت اين مثل با احوال كسانى كه به غيبت مردم مى‏پردازند اين است كه گاهى از اوقات كسى كه مورد عيبجويى ديگرى قرار گرفته از آن عيب بكلّى پاك است و در اين صورت آنچه درباره او گفته شده صائب و مطابق با واقع نيست و مانند تيرى است كه رها شده ولى به هدف نخورده باشد ، بنا به روايت اين كه يحيك الكلام درست باشد ، معنايش اين است كه تيرگاهى خطا مى‏كند و مؤثّر واقع نمى‏شود ، ولى سخن در همه احوال اثر خود را مى‏بخشد اگر چه حق و مطابق با واقع نباشد ، زيرا آبروى انسان را مخدوش و او را از نظر كسانى كه به درستى وى را نمى‏شناسند آلوده و چركين خواهد ساخت .