فرموده است : فما قطعكم عنه حجاب . . . تا إنس و جان .
اين گفتار در بيان مرتبه كمال و عظمت پروردگار ، و تنزيه او از صفات آفريدگان است ، و ذكر اين كه او به بندگانش نزديك است ، تا مردم آنچه مىخواهند از او طلب كنند ، و به او تقرّب جويند ، و از او پيروزى و رستگارى
[ 787 ]
بخواهند ، و از او عطا و بخشش و روا شدن آروزهاى خود را درخواست كنند ، و چون حقّ تعالى منزّه از جا و مكان است ميان او و بندگانش حجاب و درگاهى نيست و در همه جا حاضر و ناظر است يعنى با علم خود بر همه چيز احاطه دارد زيرا او از تحيّز و جا گرفتن در جايى مبرّاست ، همچنين او در همه اوقات و تمام زمانها حضور دارد ، براى اين كه وجود زمان به وجود او پايدار ، و در كنار هستى لا يزال او روان و برقرار است نه اين كه زمان براى او ظرفيّت داشته باشد ، يعنى او منزّه است ، مشمول زمان كه به اندازه مراتب معلولات از وجود او متأخّر است قرار گيرد ، و مع كلّ إنس و جانّ يعنى با علم خود به همه انسيان و جنّيان احاطه دارد چنان كه فرموده است : « وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَمَا كُنْتُمْ » يعنى هر كجا باشيد او با شماست .
