فرموده است : و إنّما هي كالمعلوفة .
اين تشبيه ديگرى است كه درباره مردم فرموده و آنان را به گاو و گوسفند پروارى همانند كرده است ، مناسبت اين تشبيه از چند جهت است ، يكى توجّه و دلبستگى مردم به لذّات دنيا و خوردنيها و نوشيدنيهاى آن است كه از اين جهت به حيوانى شباهت دارند كه آن را پروار كنند و در علوفه دادن آن بكوشند و از اين نظر كه پايان همه لذّتها و خوشيها مرگ است نيز شبيه اينهايند ، زيرا اين دامهاى پروارى نيز پس از چاقى و فربهى فرجامى جز كشتن و سر بريدن ندارند ، غفلت مردم از مرگ و سرنوشتى كه در پيش دارند وجه ديگر اين تشبيه است چه مردم از اين جهت مانند گاو و گوسفندند كه از سر انجام خود كه ذبح و كشتن است غافل و بىخبرند ، مناسبت ديگر اين كه وقتى خوشبختى به انسان رو مىآورد ، و از خوشيها و لذّات دنيا كامياب مىگردد مىپندارد كه اين بهرهمنديها براى او هميشه اوقات برقرار خواهد بود و خيال مىكند كه هدف از آفرينش او در اين جهان تنها سير خوردن و سيراب شدن است ، و اين درست حالت گاو و گوسفند است كه وقتى علف جلو او ريخته مىشود ، با شتاب فراوان آنها را مىخورد و انديشه فرداى خود را ندارد ، و مىپندارد كه غرض از آفرينش او همين است و بس . وجه اين تشبيه مناسبتهايى است كه ياد كرديم .
پس از اين امير مؤمنان ( ع ) سوگند ياد مىكند كه اگر بخواهد مىتواند هر يك
[ 637 ]
از آنها را به مقاصدى كه دنبال مىكنند و كارهايى كه انجام مىدهند و همه احوالى كه دارند خبر دهد ، و اين سخن همانند گفتار مسيح ( ع ) مىباشد كه در قرآن آمده است : « وَ اُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأكُلُوْنَ وَ مَا تَدّخِرُونَ فِيْ بُيُوتِكُمْ [ 1 ] » و ما در مقدّمه اين كتاب امكان و سبب اين علم را درباره پيامبران و دوستان خدا بيان كردهايم .
