فرموده است : قد دارستكم الكتاب . . . تا مججتم .

اين سخن به نيكيهايى كه آن حضرت درباره آنها فرموده است اشاره دارد ،

مقصود از دارستكم الكتاب تعليم و آموزش كتاب خدا به آنهاست ، و مراد از فاتحتكم الحجاج آموختن طريق مجادله و انواع مختلف استدلال است ، و منظور از عرّفتكم ما أنكرتم شناساندن امورى است كه براى آنها ناشناخته بوده است . و در جمله سوّغتكم ما مججتم واژه تسويع را كه به معناى گوارا ساختن است يا براى عطايا و مقرّريهايى كه به آنها مى‏پرداخت استعاره آورده است ، زيرا اگر آن وجوه به وسيله ديگرى مانند معاويه به آنان داده مى‏شد بر آنها حرام بود ، و يا براى علوم و معارفى كه در حلقوم اذهان آنان فرو مى‏ريخت استعاره گرديده است ، همچنين واژه مجّ ( چيزى را از دهان پرت كردن ) استعاره است يا براى محروميّت آنان از رسيدن به اين دانشها جز از طريق آن حضرت و يا براى خالى ماندن اذهان آنها از دانش و معرفت و كندى و تيرگى درك آنها استعاره شده است ، و گويى گوارايى و صلاحيت پذيرش نداشته و آنها با به دور انداخته‏اند ، و مناسبت استعاره در هر دو صورت روشن است .

[ 2 ] اين درد تو را بس است كه مرگ را شفابخش خود مى‏بينى و بس است اين كه مرگ مورد آرزو باشد .

[ 3 ] مرگ را آرزو كردم و اين هنگامى بود كه دوست را آزارگر و دشمن را كينه‏توز ديدم .

[ 692 ]