2 با بيان أ لا تسمعون . . . تا من المصلّين
به ترك كنندگان نماز بيم و هشدار داده كه ترك آن مستلزم دخول در آتش دوزخ است .
3 اين كه فرموده است نماز گناهان را مانند برگ درختان مىريزد تشبيه معقول به محسوس است وجهت اين تشبيه روشن است ، همچنين جمله و تطلقها إطلاق الرّبق به اين معناست كه نماز مانند بندى كه از گردن گوسفند برداشته شود گردن جان انسان را از غلّ و زنجيرهايى كه بر آن است رها و آزاد مىكند .
4 درباره اين كه فرموده است پيامبر خدا ( ص ) نماز را به حوضى تشبيه فرموده كه بر در خانه كسى باشد صورت حديث وارد از پيامبر ( ص ) اين است كه فرمود : آيا هر يك از شما خرسند مىشود از اين كه بر در خانه او حوضى باشد كه هر روز پنج بار در آن شستشو كند تا چركى بر بدن او باقى نماند ؟ عرض كردند بلى ، فرمود : اين حوض و شستشو نمازهاى پنجگانه است .
5 تذكار داده است كه مؤمنان ارزش و مقام والاى نماز را شناختهاند ، و
[ 841 ]
مراد از اين مؤمنان آنانى هستند كه در آيه شريفه مذكور توصيف شدهاند .
6 فرموده است پيامبر خدا ( ص ) در مورد نماز خود را به رنج مىافكند ، و خداوند به او دستور داده بود كه بر آن مواظبت كند ، چنان كه فرموده است : « وَأمُرْ أهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا » و با اين كه آن حضرت مژده بهشت را براى خويش داشت فرمان الهى را نسبت به خود امتثال و كسانش را به نماز امر مىكرد ، روايت شده است كه پيامبر گرامى ( ص ) تا آن اندازه به نماز ايستاد كه هر دو پايش آماس كرد ، و چون در اين باره به او گفته شد ، آن حضرت فرمود : آيا بنده سپاسگزار خداوند نباشم ؟ و اين حديث خود روشنترين دليل بر بسيارى فوايد نماز و اهميّت فضيلت آن است .
بايد دانست علاوه بر اين كه قرآن امر به نماز را تأكيد مىكند ، در فضيلت آن اخبار بسيارى وارد شده و ما در ذيل خطبهاى كه با عبارت : إنّ أفضل ما يتوسّل به المتوسّلون إلى اللّه سبحانه الإيمان به و برسوله آغاز مىشود در اين باره توضيح داده و به قدر كافى درباره فضيلت آن سخن گفتهايم .
دوّم : موضوع ديگرى را كه امير مؤمنان ( ع ) دستور محافظت و پاسدارى از آن را فرموده زكات است . زكات در كتاب الهى و از نظر فضيلت همواره با نماز قرين و با هم ذكر گرديده است ، از اين رو امام ( ع ) فرموده است : زكات با نماز قرار داده شده است ، و پس از آن به اسرار آن اشاره ، و فرموده است : جعلت . . . قربانا لأهل الإسلام ، و ما اين سخن را در آينده توضيح خواهيم داد .
