شرح
امير مؤمنان ( ع ) در اين سخنان دستور مىدهد كه كوچك آنان به بزرگشان
[ 573 ]
تأسّى كند ، زيرا بزرگترها از آزمودگى و زيركى و عاقبت انديشى بيشترى برخوردارند و به اين كه نمونه و سرمشق باشند سزاوارترند ، همچنين به بزرگسالان سفارش مىكند كه به خردسالان و كوچكترهاى خود مهربان باشند ، زيرا به كوچكترها گمان ضعف مىرود و در معرض اين احتمالند و شايسته نوازش و مهربانىاند ، و به سبب كم تجربگى در كارها معذور مىباشند ، اين كه امام ( ع ) نخست به كوچكترها فرمان مىدهد كه از بزرگترها پيروى كنند چون آنها به تأديب و آموزش نيازمندترند ، و هدف از به كار بستن اين دستورها انتظام امور ، و ايجاد دوستى و همبستگى ميان آنهاست ، پس از اين آنان را منع مىكند از اين كه همانند جفاكاران و ستم پيشگان دوران جاهليّت باشند كه نه در صدد آموختن و فهميدن دين بودند و نه اوامر الهى را درك مىكردند ، و درست به تخم افعى در لانه خود شبيه بودند ، كه اگر كسى آن را بشكند بدين سبب كه اين جانور را آزار داده و يا بنابر آنچه گفته شده به گمان اين كه تخم حيوان ديگرى مثلا مرغ سنگخواره باشد گناه كرده است و اگر آن را رها كند و نشكند نگهدارى آن شر و فسادى بر پا مىكند ، زيرا اژدهايى كشنده از آن بيرون خواهد آمد ، اينان هم اگر شبيه همان ستمگران دوران جاهليّت باشند همين وضع را دارند ، زيرا آزار و اهانت آنها از نظر حفظ حرمت اسلام ظاهرى آنان روا نيست ، و اگر بدين حال رها و به دست نادانى و نابخردى خود سپرده شوند ، شيطانهايى به بار خواهند آمد . و توفيق از خداوند است .
