فرموده است : قد خاضوا بحار الفتن .
ممكن است اين عبارت اشاره به احوال كسانى باشد كه نزد شنوندگان شناخته هستند مانند معاويه و اصحاب جمل و خوارج ، و يا اين كه از سخنان پيش منقطع ، و دنباله گفتارى باشد كه سيّد رضىّ رضوان الله عليه آن را نقل نكرده است ، يكى از شارحان همين نظر را برگزيده و گفته است : اين سخن درباره گروهى از اهل ضلالت است كه امام ( ع ) به نكوهش و بيان گمراهيهاى آنها
[ 1 ] سوره بلد ( 90 ) آيه ( 10 ) يعنى : . . . و راههاى خير و شرّ را به او بنموديم ؟
[ 2 ] سوره أنفال ( 8 ) آيه ( 24 ) يعنى : اى كسانى كه ايمان آوردهايد دعوت خدا و پيامبر را بپذيريد هنگامى كه شما را به سوى چيزى مىخواند كه به شما زندگى مىبخشد .
[ 454 ]
پرداخته است .
واژه بحار ( درياها ) براى فتنهها و جنگهاى بزرگ استعاره شده است ، و ما پيش از اين مناسبت اين استعاره را ذكر كردهايم ، فعل خاضوا ( فرو رفتند ) ترشيح آن است ، بدعت گاهى به معناى ترك سنّت و زمانى به معناى امر ديگرى است كه با ترك سنّت همراه است ، و در عرف بيشتر معناى اخير از آن اراده مىشود .
پس از اين امام ( ع ) به ذكر فضايل خود اشاره مىكند ، واژه شعار را براى خود و خاندان پاكش ( ع ) استعاره فرموده است ، وجه مشابهت ، پيوستگى و نزديكى آنها به پيامبر گرامى ( ص ) است چنان كه شعار كه به معناى جامه زيرين است به بدن بستگى و پيوستگى دارد ، سپس خود و آنان را اصحاب و ياران پيامبر ( ص ) و خزانه داران علم او خوانده است ، همچنان كه از رسول گرامى ( ص ) نقل شده كه فرموده است : على خزانه دار علم من است ، و در روايتى عيبة علمى آمده يعنى خزانه علم من است ، و خزنة الجنّة نيز نقل شده ، يعنى آنها خزانه داران بهشتند ، و در روز رستاخيز تنها كسانى وارد بهشت مىشوند كه ولايت و دوستى آنان را با خود داشته باشند ، به هر تقدير واژه خزن استعاره است ، وجه مناسبت اين است كه آنان گنجوران علم و معرفت خدايند ، و در منع و اعطاى آن صاحب اختيارند ، و به وسيله آنهاست كه بهشت داده ، و يا باز گرفته مىشود . چنان كه خزانهدار هر چيزى ، از چنين اختيارى برخوردار است ، اين كه آنها ابواب مىباشند ، مراد ابواب علم يا درهاى دانش است ، همچنان كه پيامبر خدا ( ص ) فرموده است : كه من شهر علمم عليهم درست [ 3 ] ، يا اين كه آنها ابواب بهشتند كه در اين صورت استعاره و به شرحى خواهد بود كه در مورد خزنة الجنّة گفته شد .
