فرموده است : و تخرج الأرض أفاليذ كبدها .
امام ( ع ) واژه كبد ( جگر ) را براى گنجها و خزاين زمين استعاره فرموده است ، براى اين كه گنجهايى كه در اندرون زمين نهفته است ، مانند كبد يا جگر در بدن انسان پنهان و پر ارج است ، ذكر افاليذ ( پارهها ) براى ترشيح اين استعاره است ، در حديثى كه از پيامبر خدا ( ص ) نقل شده عينا چنين آمده است كه « و قادت له الأرض أفلاذ كبدها » يعنى : زمين پارههاى جگرش را براى او مىبرد ،
برخى از مفسّران آيه شريفه « و أخْرَجَتِ ألأرْضُ أَثْقَالَهَا [ 2 ] » را بر همين معنا تفسير كردهاند ، درباره اين كه چگونه زمين گنجها و وديعههاى گرانبهاى خود را بيرون مىآورد ، برخى از پژوهشگران گفتهاند : گفتار امام ( ع ) اشاره به اين است كه همه پادشاهان و فرمانروايان روى زمين كليدهاى كشور و قلمرو حكومت خود را خواه و ناخواه به او تسليم ، و گنجينهها و ذخاير خود را به سوى وى فرستاده تقديم او مىكنند ، و بطور مجاز اخراج اين اشيا به زمين نسبت داده شده است ، زيرا منابع
[ 1 ] سوره واقعه ( 56 ) آيه ( 75 ) يعنى : سوگند به موقع نزول ستارگان ، و اين قسم اگر بدانيد سوگند بزرگى است ، همانا اين قرآن بسيار گرامى است .
[ 2 ] سوره زلزلة ( 99 ) آيه ( 2 ) يعنى : و زمين بارهاى سنگين خود را بيرون افكند .
[ 316 ]
و معادن هر سرزمين به وسيله مردم آن استخراج مىشود ، و بعيد دانستهاند كه زمين خود ، بيرون آورنده گنجها و نهفتههاى ارزندهاش باشد ، امّا آنهايى كه ظواهر آيات و اخبار را رها نمىكنند ، و به آنها پايبندى دارند مىتوانند بگويند خداوند بيرون آورنده حقيقى اين اشيا از اندرون زمين است ، و اين خود از جمله معجزات امام منتظر ( ع ) خواهد بود ، و هيچ منعى هم وجود ندارد .
