فرموده است : من أخذ بها لحق
يعنى : هر كس علم را از آنان فرا گيرد ، و از آنها پيروى كند ، به پيشينيانى كه راه خدا را سالك بوده و به مقام قرب او واصل شدهاند ملحق ، و اگر تخلّف كند پشيمان خواهد شد .
گفته شده : مراد از شرايع الدّين اين است كه آيينهاى دين وسيله و ابزار قوانين كلّى الهى هستند ، زيرا عمل به هر يك از آنها موجب ثواب و پاداش است ، از اين رو در اين جهت يكى هستند ، و همگى بدون ستم و انحراف انسان را به بهشت مىرسانند كه همين معناى واژه قاصدة در جمله و سبله قاصدة مىباشد ، ولى ظهور آن در معناى نخست بيشتر است ، زيرا امام ( ع ) در مقام ذكر فضيلت اهل بيت ( ع ) است .
چون غرض سخنران از اظهار فضل خود اين است كه سخنان او را بپذيرند و به كار بندند ، لذا امام ( ع ) پس از بيان اين مطلب ، به كار و كوشش براى زندگى پس از مرگ و روز واپسين دستور مىدهد ، منظور از واژه ذخائر كارهاى نيك است و معناى عبارت : و من لا ينفعه حاضر لبّه تا . . . أعوذ اين است : هم اكنون كه خردتان حضور دارد ، و آن را در اختيار داريد پند گيريد و عبرت آموزيد ، زيرا در آن هنگام كه مرگ در رسد ، و درد و هراس آن و آنچه پس از آن است شما را فرا گيرد خردتان كه حضور خود را ترك كرده ، از سود رسانى به شما ناتوانتر ، و از هر موقع نايابتر است [ 1 ] ، سپس با ترسانيدن مردم از آتش دوزخ ، تأكيد مىكند كه
[ 1 ] يعنى : كسى كه از خرد حاضر خود كه خداوند به او بخشيده سود نبرد به طريق اولى از خرد ديگران كه غايب از اوست سود نخواهد برد . شرح شيخ محمّد عبده بر نهج البلاغه . چاپ بيروت . صفحه 233 ( مترجم )
[ 206 ]
حسابرسى روز قيامت بسيار سخت و دقيق است ، و مراد از زينت آتش ، غلها و قيدها و گرزها و زنجيرهاى آهنينى است كه به منزله زيب و زيور مىباشد .
