شرح
اين بخش از خطبه روايت و اقتصاصى [ 21 ] از حال و صفات پسنديده پيامبر گرامى ( ص ) است ، كه امام ( ع ) آن را اساس گفتارى كه پس از آن درباره فضايل و مناقب خود و ساير اهل بيت ( ع ) ايراد فرموده ، قرار داده است .
حقير و كوچك شمردن دنيا ، و سبك و بىاهميّت جلوه دادن آن ، اشاره است به اين كه پيامبر گرامى ( ص ) با بيان زشتيهاى دنيا و شمردن معايب آن ، مردم را از گرايش به دنيا و دوستى آن دور مىكرد و به سوى خود مىكشانيد . جمله اهوانه بها ( آن را خوار مىداشت ) كنايه از زهد و بىميلى آن حضرت به دنياست ، و اين كه فرموده است پيامبر اكرم ( ص ) دانا بود كه خداوند از روى اختيار دنيا را از او دور داشته ،
اشاره است به اين كه زهد و بى رغبتى آن بزرگوار در دنيا به سبب اين بود كه مىدانست خداوند همين شيوه را براى او برگزيده و اسبابش را براى وى فراهم فرموده است ، و آنچه را خداوند براى او خواسته و اراده فرموده بنابر مصلحت اوست تا اين كه نفس وى براى احراز كاملترين رسالتهاى خداوند آماده گردد ، و بتواند وظيفه سنگين خلافت آلهى را در روى زمين عهدهدار شود ، و نيز آگاه بود كه حق تعالى دنيا را از جهت حقارت و پستى آن ، براى غير او فراخ و گسترده ساخته
[ 21 ] اقتصاص يكى از فنون بلاغت است و در اصطلاح عبارت از اين است كه گوينده براى اثبات و تأييد مطلوب خود شرح كوتاهى به صورت داستان ذكر كند . منطق مظفّر ( مترجم )
[ 124 ]
است ، درباره اين كه پروردگار براى بندگانش چيزى را اختيار و انتخاب مىكند مكرّرا در صفحات گذشته توضيح داده شده است .
