شرح
شريف رضىّ گفته است : اين كه امام ( ع ) فرموده است : « كلّ مؤمن نومة »
[ 2 ] سوره مؤمنون ( 23 ) آيه ( 30 ) يعنى : ( در حادثه طوفان و نابودى قوم نوح ( ع ) ) نشانههايى است . و ما بندگان را مىآزماييم .
[ 35 ]
مراد ، مؤمن گمنام و كم آزار است و واژه مساييح جمع مسياح است و به معناى كسى است كه ميان مردم براى ايجاد مفسده و سخن چينى رفت و آمد مىكند و مذاييع جمع مذياع است و اين درباره كسى به كار برده مىشود كه هنگامى كه مىشنود ديگرى كار بدى انجام داده زبان به گفتن آن باز و به پخش و نشر آن اقدام مىكند ، بذر جمع بذور است و اين واژه بر كسى اطلاق مىشود كه نادان و بىشعور و ياوهگو باشد .
نومة : كسى كه بسيار بخوابد و گفته شده كه به سكون واو به معناى ضعيف و ناتوان است كفأت الإناء ظرف را باژگونه كردى ، به كار رفتن نومة در اين جا كنايه است از گمنامى و نداشتن نام و نشان در ميان مردم به سبب اعراض از خلق و توجّه آنها به خالق ، چنان كه خود آن حضرت اين سخن را با ذكر : إن شهد لم يعرف و إن غاب لم يفتقد تفسير فرموده است يعنى كسانى كه اگر حضور داشته باشند شناخته نيستند و اگر غائب باشند كسى در پى پرسش حال آنها نيست ، و مراد هر مؤمنى است كه داراى اين اوصاف باشد ، و درباره اين مؤمنان واژههاى مصابيح و أعلام را استعاره فرموده است ، زيرا اينان در طريق معرفت بارى تعالى اسباب هدايتند ، و در اين باره پيش از اين سخن گفته شده است .
عبارت : ليسوا بالمساييح . . . تا ضرّآء نقمته واضح است ، و سيّد رضى رضوان اللّه عليه مشكلات آن را بيان داشته است .