ترجمة
از وصاياى آنحضرت عليه السّلام است ، بحسن و حسين عليهما السّلام ، بهنگاميكه ابن ملجم كه خداوند او را از رحمتش بدور دارد ضربت را بآن حضرت زده بود حضرت در اين وصيّت اهميّت احكام اسلامى را بيان ، و در معنى مسلمانان را در بكار بستن آن دستورات ترغيب فرمودهاند ) سفارش من بشما آنست كه از خدا بترسيد ، و جهان را مجوئيد اگر چه او شما را جويا باشد ( اگر جهان بشما اقبال كرد دل بزخارفش بنديد ، كه اين عجوزه عروس هزار داماد است ) و چنانچه چيزى از آن دنيا از شما گرفته شد نوان مباشيد ( كه اين زن با هيچكس بسر نبرد عهد شوهرى ) سخن از روى حقّ گوئيد ، و براى پاداش ( گرفتن در آخرت ) كار كنيد همواره دشمن ستمگر ، و يار ستمكش باشيد .
من شما و همه فرزندان و كسانم را با هر كه نامهام باو ميرسد سفارش ميكنم بتقوى و ترس از خدا و نظم و ترتيب امرتان ، و اصلاح و سازش بين خودتان ( كه دست از كين توزى كشيده ، با هم بمهربانى رفتار كنيد ) زيرا كه من از جدّتان رسولخدا صلّى اللّه عليه و آله شنيدم كه ميفرمود : سازش را بين مردم برقرار كردن ( و پراكندگيها را پيوند دادن ) از هر نماز و روزه برتر است ( زيرا اجتماع براى امر نماز و روزه در پرتو اتّحاد ميسّر است .
فرزندان و كسان و شيعيان من براى نگهدارى امر اجتماع ، و پايدارى دين و رستگارى خودتان اين دستورات را بكار بنديد ) خدايرا خدايرا درباره يتيمان مبادا براى دهانشان نوبت قرار دهيد ( و
[ 897 ]
از غذا خوردن بدلخواهشان مانع گرديد ، و بمالشان رسيدگى نكنيد ) تا اينكه در نزد شما تباه كردند ،
خدايرا خدايرا درباره همسايگانتان ، زيرا كه آنان سفارش شدگان پيغمبرتان ميباشند ، باندازه آن حضرت درباره آنان سفارش فرمود كه ما گمان كرديم براى آنان ميراث مقرّر ميگردد ( و همسايه را از مال همسايه نصيبى است ) خدايرا خدايرا درباره قرآن ( آنرا مراقبت كنيد ، و دستوراتش را كار بنديد ) نكند كه ديگرى در كار بستن آن بر شما پيشى گيرد ( كه اگر اينطور بشود ، شما در چنگال ملل ديگر زبون و خوار خواهيد ماند ) خدايرا خدايرا درباره نماز ، كه آن ستون دين شما است ، سهلش مشماريد ، و بموقعش بگذاريد ، خدايرا خدايرا درباره خانه پروردگارتان ، مادام كه شما زنده هستيد آن را خالى مگذاريد ، كه اگر متروك ماند ( و شما اهتمام در گذاردن حج نداشته باشيد ، گرفتار خشم و عذاب خواهيد شد و ) مهلت داده هم نميشويد ، خدايرا خدايرا درباره جهاد و پيكار در راه خدا با اموال و نفوس و زبانهايتان ( با همه نيرو و توانائى خويش در راه خدا با تبهكاريها بجنگيد ) بذل و ايثار و بهم پيوستگى را درباره يكديگر لازم شماريد ، و از جدائى و از هم بريدن سخت بر حذر باشيد ( كه دست خدا بدنبال اجتماع و اسلام از افتراق بيزار است ) نكند كه امر بمعروف و نهى از منكر را ( در اثر بى اعتنائى بدين و ناموس الهى ) رها كنيد كه ( اگر كرديد ) اشرار بر سرتان مسلّط شوند ، و آنگاه آنچه خدايرا بخوانيد دعايتان مستجاب نگردد ، آنگاه ( حضرت در همان هنگام كه آخرين دقايق زندگانى خويش را در كار طى كردن بودند ) فرمودند :
اى فرزندان عبد المطلّب مبادا من شما را بيابم كه در خون مسلمانان فرو رويد فرو رفتنى ( ناهنجار و نا بجا و باز اى خون من بخواهيد متعرّض مردم بيگناه شويد مگر محرّك اصلى را بيابيد ) و همى بگوئيد امير المؤمنين كشته شد ، امير المؤمنين كشته شد ، اين را بدانيد كه بازاى كشته شدن من جز كشندهام نبايد كشته شود .
( ابن ملجم را ) نگران باشيد ، همين كه من از اثر ضربت او از جهان درگذشتم ، در برابر ضربتش او را نيز ضربتى بزنيد ( كه بدان ضربت از پاى درافتد ) و مبادا كه او را مثله كنيد ( دست و پا و گوش و بينى او را ببريد ) زيرا كه من از رسولخداى صلّى اللّه عليه و آله شنيدم كه ميفرمودند از مثله كردن
[ 898 ]
سخت بپرهيزيد ، و لو درباره سگ درّنده ( لذا حضرت امام حسن عليه السّلام روى اين وصيّت پس از درگذشت حضرت امير المؤمنين ضربتى برگردن ابن ملجم نواخت كه با همان يكضربت بدرك واصل شد ابو الفرج جوزى گويد بخطّ ابى الوفاء ابن عقيل خواندم كه هنگاميكه ابن ملجم را براى كشتن آوردند بحضرت امام حسن عرض كرد من ميخواهم سخنى در گوش شما بگويم حضرت امتناع كرده فرمودند : قصد دارد گوش مرا با دندان بگزد ، آن ملعون گفت بخدا سوگند اگر گوشش را نزديك من آورده بود آن را از پرده صماخ برميكندم ، محدّث قمى در جلد دوّم سفينه از نسخه كهن كه بسال 355 نوشته شده نقل ميكند كه بهنگام كشتن ابن ملجم عبد اللّه جعفر از شدّت خشم گفت ابن ملجم را با من گذاريد ، تا نفس خويش را بر او شفا بخشم آنگاه سيخى را بآتش گداخته در چشمان ابن ملجم كشيد ، آن ملعون گفت اى برادر زاده مرا با آهن گداخته سرمه كشيدى ، پس دستها و پاهايش را بريدند ، سخنى نگفت زبانش را كه خواستند ببرند بسيار جزع كرد ، او را گفتند : چونست كه در قطع ساير اعضا مانند زبان بجزع و اضطراب نيفتادى ، گفت دوست ندارم در دنيا زنده باشم كه نتوانم خدايرا ذكر گويم ، آنگاه پس از قطع زبان امّ الهشيم دختر اسود نخعى درخواست كرد جسد پليدش را با وى گذاشتند و او بآتشش بسوخت انتهى ) .
