ترجمة
از خطبههاى آنحضرت عليه السّلام است كه در صفّين بيان فرموده ( و سپاهيان خويش را أندرز دادهاند ) پس از ستايش ايزد بىهمتا و ستودن خاتم پيغمبران ( بدانيد ) پاك پروردگار بحكومت دادن من بر شما در شما برايم حقّى مقرّر فرموده است ( كه بايستى آن حقّ را ادا كرده پيرو دستوراتم باشيد ) و مانند همان حقّى كه مرا بر شما است شما را نيز بر من است ( كه بايد آن را رعايت كرده ، صلاح دين و دنياى شما را در نظر گرفته ، براه حقّتان بكشم ) و حق پهناورترين چيزها است هنگاميكه در آن با هم بگفتگو پردازند ، و تنگترين چيزها است هنگاميكه بخواهند از روى انصاف درباره هم بدان عمل كنند ( هنگاميكه سخن از عدل و داد و حقيقت بميان آيد گويند حق چيز خوبى است ، و هر يك مدّعى هستند كه اگر من والى شوم مردم را بسوى حق خواهم كشانيد ، لكن هنگام كردار اثرى از حق در گفتارشان پديدار نيست بدانيد ) هيچكس را بر ديگرى حقّى نيست ، جز آنكه ديگرى را نيز بر او حقّى است ( پيرو از پيشوا چشم مهر و يارى و دادگسترى و دفاع از حقوقش را دارد ، پيشوا از پيرو اطاعت و فرمانبردارى را منتظر است ) و
[ 608 ]
اگر بنا باشد كه كسى را بر ديگرى حقّى باشد ، و آن ديگرى را بر آنكس حقّى نباشد ، اين حقّ ويژه ذات خداوند است و بس ، و آفريدگانش را بر او حقّى نيست ، زيرا كه او را بر بندگانش قدرت و توانائى است ( و اگر بخواهند سر از چنبر فرمانش برتابند ، خواهى ناخواه ميتواند آنان را بزير فرمان خويش كشد چنانكه در قرآن مجيد سوره 10 آيه 99 فرمايد : وَ لَو شاءَ رَبُّكَ لأمَنَ مَن فِى الأَرضِ جَميعاً ، اَفَأَنتَ تُكرِهُ النَّاسَ حَتَّى تَكُونُوا مُؤمِنينَ اگر پروردگار تو بخواهد هر كه در زمين است ايمان خواهد آورد ، آيا تو مردم را مجبورا وادار بايمان آوردن مينمائى ، كنايه از اينكه اگر خواست من نباشد ، تو نميتوانى خلق را بسوى ايمان بكشانى ) و در هر چه قضا و قدر گوناگون آنخداوند جارى است عادل و دادگر است ( و امور بندگانش همه بر طبق حكمت و مصلحت است ، و اگر مزد كار بندگان را هم ندهد ، باز از عهده شكر كوچكترين نعمتش بدر نخواهند آمد ، با اين وصف او حقّ خودش را ، بر بندگانش چنين قرار داد ، كه او را اطاعت كنند ، و از روى بخشش و دهش فراوانى كه دارد ( بدون اينكه بندگان بر او حقّى داشته باشند ) پاداش كردار آنان را چندين برابر ثواب دادن گردانيد ( و در قرآن كريم سوره ( 4 ) آيه ( 173 ) فرمود : فَأَمَّا الَّذينَ امَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَيُوفِّيهِم أُجُورَهُم وَ يَزيدَهُم مِن فَضلِهِ ، آنانكه ايمان آورده و نيكوكارى كردند ،
خدا مزدهاى آنان را بيفزايد ، و از روى فضل و كرمش تمام دهد ) .
