ترجمة
از خطبههاى آنحضرت عليه السّلام است ( هنگاميكه اخبار پى در پى از چيرگى اصحاب معويه بر شهرها بآنحضرت ميرسيد و عبيد اللّه ابن عبّاس و سعيد ابن نمران كه از جانب آنحضرت حكومت يمن داشتند پس از غلبه بسر بن ابى ارطاة بر آنان در كوفه بآنجناب وارد شدند سبب بيرون آمدن آنان از يمن اين بود كه گروهى از دوستان عثمان كه براى مصلحت با آنحضرت بيعت كرده بودند وقتى ديدند كه مردم مصر با امير المؤمنين عليه السّلام مخالفت كرده و محمّد بن ابى بكر را كشتهاند آنها هم در صنعاء يمن با عبد اللّه عبّاس و سعيد ابن نمران بناى مخالفت را گذاشتند چون اين مطلب بآنحضرت گذارش داده شد نامه تهديد آميز بايشان نوشت آنها در پاسخ نوشتند هر گاه بخواهى ما تو را فرمان بردارى كنيم بايد اين دو نفر حاكم را عزل فرمائى بعد نامه آنحضرت را براى معاويه فرستاده و او را از داستان آگاهى دادند معاويه بسر ابن ارطاة را كه مردى سفّاك و خون ريز بود بسوى ايشان فرستاد بسر وقتى وارد صنعاء يمن شد كه عبيد اللّه و سعيد عبد اللّه ثقفى را جانشين خود قرار داده و خود بكوفه گريخته بودند و بسر هم عبد اللّه را بقتل رسانيد چون اين دو نفر بكوفه رسيدند حضرت ايشان را مورد نكوهش قرار داد كه چرا با بسر ابن ارطاة نجنگيديد آنها گفتند ما توانائى جنگ او را در خويش نديديم حضرت در حالى كه از تنبلى اصحابش در امر جهاد و مخالفت ايشان در امور ديگر دلتنگ بود برخواسته بمنبر تشريف برده و فرمودند ) از كشور پهناور اسلامى فقط كوفه در تصرّف من مانده كه اختيار قبض و بسط آن در دست منست اى كوفه اگر مرا جز تو نباشد و گرد بادهاى توهم بوزد ( در توهم مصادف با مخالفتهاى مردم تو شوم ) پس خدا ترا هم زشت گرداند ( و از من بگيرد ) آنگاه به شعر شاعر متمثّل شد فرمايد :
[ 92 ]
(
لعمر ابيك الخير يا عمرو انّنى
على وضر مّن ذا الإنآء قليل )
قسم بجان پدر خوب تو اى عمرو كه من رسيدهام بچركى و چربى كمى از اين ظرف طعام كه باقى مانده است ( كنايه از اينكه از مملكت وسيع اسلامى فقط كوفه پر آشوب در دست من مانده است ) پس فرمود :
بمن خبر رسيده كه بسر ابن ارطاة بر يمن تاخته بخدا سوگند گمان ميكنم اين گروه بهمين زودى بر شما چيره شوند بواسطه اجتماع و يگانگى آنان بر باطلشان ، و افتراق و جدائى شما از حقّتان ، معصيت و نافرمانى شما در راه حقّ از امامتان ، اطاعت و فرمان بردارى آنان در راه باطل از امامشان ، ادا كردن آنان امانت را ، روا داشتن شما خيانت را ، اصلاح آنان از وطنشان ، افساد شما در وطنتان ،
( بواسطه همين چيزها آنها پيش و شما پس آنها غالب و شما مغلوب خواهيد شد شما كار خيانت را بجائى رسانيدهايد كه ) اگر من يكى از شما را بر قدحى چوبين امين گردانم ميترسم چنكك و دسته آنرا بربائيد بار پروردگارا من از اين مردم ملول و اينان از من دلتنگ من از اينها سير اينها هم از من بيزار شدهاند ( خدايا ) پس قومى نيكوتر از اينان بمن عطا كن و اميرى بدتر از من باينان عوض ده آللها دلهاى اينانرا ( درون سينهها بترس و عذاب ) بگذار بدانسانكه نمك در آب ميگدازد ( نقل است در همين هنگام كه حضرت باينموضع از خطبه رسيده بود حجّاج ابن يوسف ثقفى از مادر متولّد گرديد و بعداً كرد با اهل كوفه آنچه كرد ) آگاه باشيد بخدا سوگند دوست دارم بجاى همه شماها ( فقط ) هزار سوار از فرزندان بنى فراس ابن غنم داشته باشم ( شير مردان دلاوريكه ) هنالك لو دعوت اتاك منهم فوارس مثل ارمية الحميم اگر آنان را بخوانى سوارانى مانند تودههاى ابر تابستانى تند و سبك خيز بسوى تو مىشتابند ( از آن پس حضرت از منبر بزير آمدند ) . سيّد رضى رحمة اللّه عليه فرمايد ارمية جمع رمىّ و بمعناى ابر است و حميم در اينجا فصل تابستان است و علّت اينكه شاعر ابر تابستان را آورده براى آنست كه چون ابر تابستان بى آب و تند رو است بخلاف ابر زمستانى كه پر آب و سنگين است و چنين ابرى اغلب در زمستان پديدار ميگردد و مراد شاعر در اينجا وصف حميّت آنقوم است كه چون از آنان يارى بطلبند فورا بهمراهى و كمك حاضر ميگردند و دليل بر اين همان قول شاعر در اين شعر است .
[ 93 ]
