ترجمة

از سخنان آنحضرت عليه السّلام است ذعلب يمانى از احمد ابن قتيبه از عبد اللّه ابن يزيد از مالك ابن دحيه روايتكرده ، كه او گفت : ما نزد امير المؤمنين عليه السّلام بوديم كه سخن از اختلاف ( و تباين و دورى اطوار و رفتار ) مردم رفت پس حضرت فرمودند :

( اينكه مينگريد خلق جهان در گفتار و كردار ، و آراء ، و اهواء با هم اختلاف كلّى دارند جهتش آنست كه ) اصل گوهر و سرشت و فطرتشان ، در بين‏شان جدائى افكنده ، زيرا كه آنان ( در بادى امر ) قطعه و پاره بودند ، از زمين شور و شيرين ، و خاك درشت و نرم زمين ( خاك هر كس را از هر نقطه زمينى كه گرفته‏اند ، آنكس بحسب اقتضاى آنخاك نشو و نما كرده و ميكند ) پس خلايق باندازه نزديك بودن خاكشان با هم نزديك ، و بقدر جدائى آن زمين تفاوت دارند ، پس ( از اين راه است كه وقتى بدقّت بنگرى اغلب مى‏بينى كه ) نيكو منظر كم خرد ، و بلند قدّ كم همّت ، پاكيزه كار زشت ديدار ، كوتاه قدّ دورانديش ، نيك طبع خوى زشت گزيده ( با همه پاكيزه گوهرى زشتخوئى عادت ثانويّه وى گرديده ) حيرانى آشفته دل و پريشان عقل است ، آزاده زبانى ( دانا و محكم قلب و ) تيزدل است .

[ 655 ]