و امّا درباره داستان مربوط به اين خطبه كه مردى از اهل سواد ،
سواد عراق ، در حال ايراد خطبه به امام ( ع ) نامهاى داد ابو الحسن كيدرى گفته است :
در كتب قديم ديدهام كه در نامهاى كه آن مرد به امام ( ع ) داد تعدادى سؤال نوشته شده بود و از حضرت جواب مىخواست به شرح زير :
1 چه حيوانى است كه از شكم حيوانى بيرون آمد و ميان آنها نسبتى نبود ؟ امام ( ع ) جواب داد : يونس بن متى كه از شكم ماهى در آمد .
2 آن چيست كه اندك آن حلال بود و زياد آن حرام ؟ امام ( ع ) فرمود : رود
[ 534 ]
طالوت ، كه خداوند فرمود : « اِلاّ مَنِ اغْتَرفَ غُرْفَةً بِيَدِه » [ 7 ] 3 آن كدام عبادت است كه اگر كسى انجام دهد يا ندهد مستوجب عقوبت مىشود ؟ امام ( ع ) فرمود : نماز در حال مستى .
4 آن كدام پرنده است كه جوجه و مادر ندارد ؟ امام ( ع ) فرمود مرغ حضرت عيسى ( ع ) است كه خداوند مىفرمايد : « وَ اذْ تَخْلُقُ مِنَ الطّينِ كَهَيْئَةَ الطَّيْرِ باِذْنى فَتَتْفُخُ فيها فَتَكُونُ طَيْراً بِاِذْنى » [ 8 ] 5 مردى هزار درهم قرض دارد و هزار درهم ، هم نقد دارد . شخصى ضمانت او را مىكند و يك سال از آن مىگذرد ، زكات هزار درهم به عهده ضامن است يا بدهكار ؟
امام ( ع ) جواب داد ، اگر به اجازه بدهكار ضمانت كرده زكات به عهده بدهكار است و اگر بدون اجازه بدهكار ضمانت كرده زكات به عهده ضامن است .
6 جماعتى به حج رفتند و در خانهاى از خانههاى مكّه فرود آمدند كه كبوترانى در آن خانه بودند و يكى از آنها ( موقع خروج از منزل ) در را بست و پيش از آن كه به خانه بازگردند كبوتران از تشنگى مردند ، كفّاره بر كداميك از آنها واجب است ؟
امام ( ع ) پاسخ دادند : بر كسى كه در را بسته و كبوتران را از خانه بيرون نكرده و بر ايشان آب نگذاشته است .
7 چهار نفر در يك مجلس به زنا كردن مردى شهادت مىدهند . حاكم
[ 7 ] بقره ( 2 ) : آيه ( 249 ) : وقتى كه طالوت به جنگ جالوت مىرفت سپاهيان او بسختى تشنه بودند و به رودى رسيدند . خداوند سپاهيان او را به تحمّل سختيها امتحان كرد و فرمود هر كس جز يك مشت ، آب نخورد .
همه آب فراوان خوردند جز اندكى .
[ 8 ] سوره مائده ( 5 ) : آيه ( 110 ) : هنگامى كه از گل شكل مرغى به امر من ساخته و در آن دميدى تا به امر من مرغى شد .
[ 535 ]
دستور رجم او را صادر مىكند ، يكى از آن چهار نفر شاهد ، در سنگسار زانى شركت مىكند و سه نفر ديگر شركت نمىكنند ، پس از بازگشت از سنگسار كردن ، آن مرد شاهد قبل از آن كه زانى بميرد از شهادت خود باز مىگردد و سه نفر ديگر بعد از مرگ زانى از شهادتشان بر مىگردند . ديه اين مرد بر كيست ؟
امام ( ع ) فرموده : بر آن مرد شاهد كه در سنگسار شركت كرده و ديگر افراد سنگسار كننده .
8 دو نفر يهودى به مسلمان شدن يك يهودى شهادت مىدهند ، آيا شهادتشان قبول است ؟ امام ( ع ) فرمود شهادتشان پذيرفته نيست زيرا يهود تغيير دادن دين خدا و گواهى دادن به ناحق را جايز مىدانند .
9 دو نفر نصرانى شهادت مىدهند كه يك فرد نصرانى ، يا يهودى ، يا مجوسى مسلمان شده است شهادت اين دو نفر چگونه است ؟
امام ( ع ) فرمود شهادت آنها به دليل فرموده خداوند متعال كه مىفرمايد :
« وَ لَتَجِدَنَّ اَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ قالُوا انَّا نَصارى » [ 9 ] قابل قبول است ، آن كه از عبادت تكبّر نكند شهادت دروغ نمىدهد .
10 كسى دست ديگرى را قطع مىكند و چهار نفر شاهد در محضر حاكم بر قطع دست شهادت مىدهند و نيز شهادت مىدهند كسى كه دستش قطع شده زناى محصنه انجام داده است . حاكم تصميم مىگيرد مرد زناكار را رجم كند امّا او قبل از سنگسار شدن مىميرد ، آيا ديه دست او بر قطع كننده واجب است ؟
امام ( ع ) فرمود تنها ديه دست بر كسى كه دست را قطع كرده لازم است .
امّا اگر شهادت دهند كه دزدى كرده به ميزانى كه موجب حدّ مىشود ، ديه دست او بر قطع كننده آن واجب نيست . خدا از همه داناتر است .
[ 9 ] سوره مائده ( 5 ) : آيه ( 82 ) : مسيحيان را نزديكترين كسان به مؤمنان مىيابى همانها كه مىگويند ما نصرانى هستيم .
[ 536 ]
