فرموده است : و اختار من خلقه سماعا . . .
اين عبارت امام ( ع ) به حاجيانى اشاره دارد كه در آيه شريفه آمده است :
وَ اَذِّنْ فى الناسِ بِالحَجِّ يَأْتُوك رِجالاً وَ على كُلِّ ضامرٍ يَاْتينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَميق [ 21 ] .
در تاريخ آمده است ابراهيم ( ع ) چون از ساختن خانه كعبه فراغت يافت جبرائيل ( ع ) وارد شد و به ابراهيم ( ع ) امر كرد كه به مردم اعلان حج كند .
ابراهيم ( ع ) فرمود پروردگارا صداى من به جايى نمىرسد . خداوند به ابراهيم ( ع ) فرمود : اعلان حج با تو و رساندن پيام با ماست . حضرت ابراهيم ( ع ) بر بالاى مقام رفت . خداوند متعال مقام ابراهيم ( ع ) را چنان والا و اشرف قرار داد كه به مثابه كوههاى بلند قرار گرفت و آن گاه به راست و چپ ، شرق و غرب رو كرده و ندا در داد اى مردم بر شما حج خانه خدا واجب شده است پروردگارتان را اجابت
[ 21 ] سوره حجّ ( 22 ) : آيه ( 27 ) : در ميان مردم براى انجام حج اعلان كن ، مردانى نزدت بيايند از همه سو از دورترين نقطه با شترانى لاغر .
[ 468 ]
كنيد . آنها كه در صلب مردان و رحم زنان بودند اجابت كرده و گفتند لبيك اللّهم لبيك .
در عبارت فوق اشاره لطيفى است كه ذيلاً بدان مىپردازيم : احتمال دارد منظور از اين گفته ابراهيم ( ع ) كه « صدايم نمىرسد » اشاره به اين باشد كه وهم انسانى بعيد مىداند كه هر كس اين دعوت را بشنود آن را اجابت كرده و كوتاهى نكند و احتمال دارد كه مقصود از قول خداى سبحان كه : « رساندن آن ندا بر عهده من است » ، اشاره به تأييد خداوند سبحان باشد كه به ابراهيم ( ع ) وحى كرده است گسترش دعوت او و رساندن پيام حج به همه كسانى كه از او تبعيّت مىكنند . و احتمال دارد مقصود از قرار گرفتن مقام ابراهيم ( ع ) به بلندى كوه و به راست و چپ و شرق و غرب روآوردن و دعوت كردن اشاره به كوشش ابراهيم ( ع ) در رساندن دعوت و جذب و هدايت مردم به عبادت حجّ به اندازه امكان و استمداد از اولياى خدا كه تابع او هستند مىباشد .
امّا پذيرفتن آنها كه در صلب مردان و رحم زنان بودهاند اشاره به اين است كه خداوند سبحان به قلم فضاى خود در لوح محفوظ اطاعت مردم و اجابت دعوت ابراهيم ( ع ) و انبياى پس از آن را نوشته است و مقصود امام ( ع ) از شنوندگان همانها هستند كه خداوند آنها را از ميان مخلوقش انتخاب كرده است و آنها دعوت حق را براى رفتن به خانه او اجابت كردهاند بعد از آن كه آنان را براى حج قرنى بعد از قرنى و امّتى پس از امّتى آفريد .
