بحث اوّل : در ماهيّت و تعريف آن دو است
مترادف عبارت است از دو يا چند لفظ مفرد كه به وسيله قرارداد براى معناى واحدى و به لحاظ واحدى ، معيّن
[ 56 ]
شده باشد مانند فرس و خيل كه در زبان عرب براى اسب ، و ليث و اسد براى شير و ابريشم و حرير براى نوعى پارچه در زبان عربى قرار داده شده است [ 11 ] .
قيد مفرد به اعتبار در تعريف ترادف گفته شده تا اسم و حدّ تامّ آن از تعريف ترادف خارج شود ، مانند انسان حيوانى است انديشمند كه در اين مثال انسان مساوى حيوان انديشمند قرار گرفته ولى مترادف نيستند ، زيرا انسان مفرد ولى حيوان انديشمند مركب است . و قيد « از لحاظ واحد » به تعريف اضافه شده تا موردى كه دو لفظ بر شىء واحد به دو لحاظ دلالت مىكند از تعريف خارج شود مانند : صارم به لحاظ تيزى و سيف به لحاظ نامگذارى بر شمشير اطلاق مىشود و ترادف ندارد . همچنين صفت صفت مانند ناطق و فصيح كه به دو لحاظ بر انسان اطلاق مىشود ، اين موارد مترادف ندارند و متباين هستند .
امّا تعريف تأكيد : تأكيد عبارت از قوّت بخشيدن معناى يك لفظ به وسيله لفظى ديگر مىباشد مانند آنها همهشان آمدند . امام فخر ( ره ) در تعريف تأكيد سهلانگارى كرده است ، زيرا تأكيد را بدينسان تعريف كرده است كه : « آن لفظى است قراردادى براى قوّت بخشيدن آنچه از لفظى ديگر فهميده مىشود » و ميان تعريف تأكيد و تأكيد كننده فرقى نگذاشته است . تعريف امام فخر در حقيقت تعريف تأكيد كننده است نه تعريف تأكيد .