ج محاسن سخن به سبب شروط در تركيب باشد ،
بدينسان كه تركيب بايد معتدل باشد ، زيرا بعضى از تركيبها در نهايت ناخوشايندى است مانند قول شاعر كه گفته است :
و قبر حرب بمكان قفر
و ليس قرب قبر حرب قبر [ 16 ]
در اين بيت سه بار كلمه قبر تكرار شده است و با كلمه حرب و قفر ناخوشايندى و سنگينى ايجاد كرده است .
گاهى ناخوشايندى و سنگينى سبكتر و كمتر است به طورى كه به سنگينى نوع اوّل نيست ولى به هر حال براى شنونده سنگين و ناخوشايند است مانند شعر ابى تمام كه گفته است :
كريم متى امدحه امدحه والورى
جميعا و مهما لمته لمته وحدى [ 17 ]
كلمه امدحه و لمته هر كدام يك بار تكرار شده و در عبارت سنگينى
[ 15 ] سوره ضحى ( 93 ) : آيه ( 8 و 9 ) : يتيم را هرگز ميازار و فقير سائل را هيچ از درت به زجر مران .
[ 16 ] قبر حرب در مكان خشك و بىآب و علفى است و نزديك قبر حرب قبرى نيست
[ 17 ] آن شخص بخشندهاى است كه هر گاه او را بستايم همه مردم در ستودن او با من همراهند و هر گاه او را سرزنش كنم در اين سرزنش تنهايم .
[ 74 ]
ايجاد كرده است .
گاهى تركيب باعث سنگينى عبارت مىشود ولى به حدّ عيبجويى نمىرسد ، و دليل سنگينى يا از جهت نزديكى مخارج حروف است كه در اين صورت چون صداى حروف در دو زمان نزديك بايد ادا شود حرف اول ظاهر نمىشود و يا به دليل بازگشت صداى حرف دوم به مخرج حرف اول است ، مانند « هعخع » كه تمام چهار حرف آن حروف حلق است اين مراتب كه در جهت سنگينى كلمات گفته شد در جهت روانى كلمات نيز وجود دارد .
