ويژگى نهم از ويژگيهاى ديگر تلاوت كننده قرآن ترقّى است
و آن عبارت از توجّه قلب و عقل به قبله حقيقى مىباشد بدانگونه كه كلام خدا را از خدا بشنود نه از خود ، قرائت به سه درجه تقسيم شده است :
1 كمترين درجه اين است كه شخص چنين فرض كند كه قرآن را نزد خدا مىخواند و خداوند ناظر اوست و از او مىشنود . حال تلاوت كننده در اين هنگام طلب و تضرّع و خواهش است .
2 تلاوت كننده حضور قلب داشته باشد به گونهاى كه گويا خداوند او را با لطف خود مخاطب قرار داده و مناجات او را به انعام و احسان پذيرفته است و تلاوت كننده در مقام شرمسارى در برابر نعمتهاى خدا و توجّه به كلام و فهم سخن الهى است .
3 تلاوت كننده از كلام ، متكلّم ، و از كلمات صفات را ببيند و به قلب و قرائت خود و نعمتهاى مادّى خدا توجهى نداشته باشد بلكه همّت را متوجّه متكلّم ساخته و انديشه خود را به او منحصر سازد و در مشاهده او
[ 53 ] سوره طه ( 20 ) : آيه ( 124 ) : آن كه از ياد ما روى گرداند زندگى بر او سخت و روز قيامت او را كور بر مىانگيزيم .
[ 438 ]
غرق شود كه البته اين درجه مقرّبان است . و امام جعفر صادق ( ع ) در اين باره فرموده است : « خداوند تعالى در كلامش براى خلق تجلى يافته ولى خلق او را نمىبينند . [ 54 ] » از حالتى كه براى امام صادق به هنگام نماز عارض مىشد و بىهوش مىگرديد سؤال شد ، فرمود : « اين آيه را مرتب بر قلب خود تكرار كردم تا آن را از گويندهاش ( خدا ) شنيدم ، و جسم من تحمّل ديدن جلوه قدرت خدا را نداشت » .
در اين درجات حلاوت و شيرينى زياد مىشود و مصداق قول خداوند تعالى قرار مىگيرد كه : « فَفِرُّ اِلى اللَّه » و از لحاظ مشاهده خدا ، نه غير آن مصداق اين آيه قرار مىگيرد : و لا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّه الهاً اَخَر ، زيرا رؤيت غير خدا همراه با خدا شرك است و راه گريزى از شرك وجود ندارد بجز اين كه خداى را يگانه ببيند .
