بحث دوّم اختصار كلام ايجاز يا اختصار
عبارت است از بيان مقصود با كمترين حروف ممكن بدون اين كه در كلام نقصانى پديد آيد . مانند سخن حق تعالى : « وَ لَكُمْ فىِ القِصاصِ حَياةٌ » [ 124 ] اين معنى در زبان عرب به صورت اين ضرب المثل بوده است : القتل انفى للقتل ، وقتى كه آيه مزبور نازل شد اين ضرب المثل متروك شد . برترى آيه از لحاظ ايجاز نسبت به ضربالمثل به دو صورت روشن است .
يكى آن كه آيه حروف كمترى دارد زيرا در آيه 10 حرف و در ضرب المثل 14 حرف وجود دارد ،
دوم اين كه ضرب المثل صرف قتل را موجب قتل دانسته و به قصاص بودن آن اشاره نكرده است . آيه از لحاظ ايجاز برتريهاى ديگرى دارد كه ما سخن را به ذكر آنها طولانى نمىكنيم .
از ديگر موارد ايجاز سخن ، عبارت على ( ع ) است : قيمة كلّ امرء ما يحسنه ،
« ارزش هر انسانى به كارهاى شايسته اوست » . المرء عدو لما جهله ، « انسان دشمن هر آن چيزى است كه نمىشناسد » . الجزع اتعب من الصّبر ، « بىتابى از شكيبايى مشكلتر است » . تخفّفوا تلحقوا « سبك بار باشيد تا به حق برسيد » .
[ 124 ] سوره بقره ( 2 ) : آيه ( 179 ) : حكم قصاص براى حفظ حيات شماست .
[ 150 ]
