4 تدبير
تدبير حالتى است بالاتر از حضور قلب زيرا انسان گاهى توجّه به غير قرآن ندارد ولى به شنيدن قرآن اكتفا كرده و در آن تدبّر نمىكند ، با اين كه مقصود از تلاوت قرآن بنا به گفته حق متعال تدبّر است آنجا كه مىفرمايد : » اَفَلا يَتَدَبَّرونَ الْقُرآنَ اَمْ عَلى قُلُوبٍ اَقْفالُها [ 29 ] ، و باز مىفرمايد : اَفَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّه لَوَجَدُوا فيهِ اِخْتِلافاً كَثيراً [ 30 ] ، و باز فرموده است : رَتِّلِ الْقُرآنَ تَرتيلاً .
دقّت درباره قرآن انسان را توانايى مىبخشد كه در باطن معناى آن بينديشد . پيامبر ( ص ) فرموده است : « در عبارتى كه در آن فهم نباشد خيرى نيست و قرائت محسوب نمىشود اگر تدبّر در آن نباشد و اگر انديشيدن جز با تكرار برايتان ممكن نيست تكرار كنيد [ 31 ] » .
از ابوذر روايت شده است : « پيامبر خدا ( ص ) شبى را به قيام گذراند و مكرّر اين آيه را تلاوت مىكرد اِنْ تُعَذِّبْهُمْ فِاِنَّهُمْ عِبادُكَ وَ اِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَاِنَّكَ اَنْتَ العَزيزُ الْحَكيمُ [ 32 ] .
